Çekimli fiil nedir, örnek verir misiniz?

Alıntı

Misafir adlı kullanıcıdan alıntı

yha çekimlenmiş fiili anlatınnnnn

FİLLERDE ÇEKİM
Çekimli Fiil Nedir?
Fiillerin asıl görevleri, bir işin, hareketin kim tarafından, ne zaman yapıldığını, yapılacağını göstermesidir. Yani filler, bir kişi ve zamana bağlı olarak kullanıldıkları zaman gerçek fiil görevlerini yapmış olurlar. Bu yüzden filler, varlıkların yaptıkları işleri, hareketleri onlarla ilgili oluşları bir zamana ve kişiye bağlayarak bildiren kelimelerdir, şeklinde tanıtılır.
Kısaca, zaman ve şahıs eki almış fiillere çekimli fiil denir.
Misal olarak,
Duruyoruz: Dur - u - yor - uz
Fiil kökü Yardımcı Ses Zaman eki Kişi eki
Böyle fil kök veya gövdelerinin zaman ve şahıs eki almış biçimine ekimli fiil denir. Fiilde üç kavram bulunur: İş, oluş,hareket-zaman ve şahıs kavramı
İş, oluş, hareket kavramı: dur- fiili. Zaman kavramı: İşin, oluşun meydana geldiği, olduğu veya olacağı zamandır. -yor eki, yükselme işinin şimdi yapıldığını bildirmektedir.Kişi kavramı: İşi, hareketi yapan varlıktır. Bu varlık canlı veya cansız olabilir. Durma işini yapan biziz. Kelimenin sonundaki -uz eki biz’in karşılığıdır.
Kip Nedir?
Fiil kök veya gövdelerinin zaman ve dilek bildirmek üzere aldıkları eklere
Türkçe’de fiillerin girdiği kalıplara kip denir,
Türkçe’de fiillerin girdiği kalıplar, yani bulunduğu kipler iki çeşittir:
Basit kipler,
Birleşik kipler.
1) Basit Kipler:
Tek bir kip(zaman) eki almış fiil çekimlerine basit kip denir.
Basit kipler de ikiye ayrılır:
a-Bildirme Kipleri/Haber Kipleri
b-Dilek Kipleri

a) Bildirme/Haber Kipleri:
“Şimdiki Zaman, Geniş Zaman Gelecek Zaman, -miş’li geçmiş zaman,-di’li geçmiş zaman”dır
Fiillerin gösterdiği işlerin, hareketlerin yapıldığı, yapılacağı, olduğu, olacağı zamanı kesin olarak haber veren, bildiren kiplerdir. Bunlarda işin ne zaman yapıla cağı veya yapıldığı açıktır. İşin zamanını bildirdiği, haber verdiği için bu kiplere bildirme kipleri denilmiştir.
b) Dilek Kipleri
Bir işin hareketin, yapılmasını, olmasını dilek ve şart anlamıyla bildiren kiplerdir. Dört tanedir. Bunlar: Dilek/istek, şart, Gereklilik ve emir kipleridir.
2- Birleşik Kipler
Birden fazla zaman eki almış kiplere birleşik kipler denir. Bazı yörelerde katmerli çekim dediğimiz üç zamanlı çekimler var ise de Türkçe’de üç tene birleşik zamanlı kip vardır.
Bunlar: “Hikaye, Rivayet ve Şart” dır.

MsXLabs Üye Girişi