Resmin Başlangıcı: Desen
Konunun, çizici resim araçları ile bir yüzey üzerine işlenmesine DESEN denir. "Desenin resmin namusu, bereketi" olduğunu söyleyen ünlü ressam Ingres bu sözüyle desenin resimdeki önemini ortaya koyar.
Desen, resmin başlangıcı ve temelidir. Desene, özünü çizgiler kurduğu için "çizgi-resim" adı da verilir. Resim tekniklerinin eğitimine başlarken akla gelen ilk aşama çizim teknikleridir. Çizim değişik türde kurşun kalem, tarama uçları, füzen, sangin gibi araçlarla yapılır.
Nokta ve çizgi ile başlayan çizim, bunların birlikte ve değişik karakterlerde kullanılmasıyla farklı etkiler verir. Noktanın büyük veya küçük, sık veya seyrek kullanılması farklı etkiler verir. Çizgilerin kalın, ince, düz, eğri, kırıklı, paralel veya zıt yönde çizilmesiyle de çeşitli desenler yapılabilir. Renk, ışık-gölge gibi unsurlar da bu temel üzerine kurulur. İyi resim yapmanın yolu, iyi bir desenle başlar. Çalışmalara sertlik derecesi değişik kurşun kalemlerle ve resim kağıdı ile başlanır. Kullanılan kalemin sertlik derecesi ve kağıt cinsi yapılan desenin kalitesini etkiler. Kullanılan kalemlerin sertlik derecesi "B" serisi olmalı, daha yumuşak isteniyorsa 2B, 3B gibi numaralar tercih edilmelidir. Desen yapılacak kağıdın düz satıhlı veya değişik kalınlıklarda ve grenli olması çizimde istenilen doku farklılıklarını sağlar. Çizgiler, modelin biçimine uygun, akıcı ve cesaretle çizilmelidir. Desen çalışmaları ilerledikçe, kurşun kalemin koyuluk derecesi de artırılmalıdır.
Desen çalışmaları genellikle iki türde yapılır: 1. Doğrudan Çizgi İle Yapılan Desen
Çizginin yalın ve anlamlı olması önemlidir. Modelin ışık gelen yerlerini açık ve ince, ışık almayan yerlerini de koyu ve kalın çizgilerle belirtmek desene güzellik verir. Çizginin köyuluk tonu biçimlere hacim kazandırır.
2. Çizgi ve Açık-koyu Değerlerle Yapılan Desen
Bu tür desenlerin çizimi sırasında konunun derinlik kazanması için çizgilerin yanı sıra modelin ışık alan kısımlarına açık, gölgede kalan kısımlarını da koyu tonlar olur. Bu çalışmalarda koyu dereceli kalemler kullanılmalıdır. Koyu değerler çizgilerin sıklığı ve kalemin koyuluk derecesi ile sağlanır, kalem izlerine parmak sürerek gölgeyi yaymak yanlış bir uygulama olabilir.
Desen çizmeye başlarken, önce modeli kağıdın hangi bölümüne yerleştireceğimize doğru karar vermeli, kalemi bastırmadan hafifçe işaretlenmelidir. Kompozisyon düzeninde güçlük çekiliyorsa ayrı bir kağıda yada resmin bir köşesine küçük bir krokisini çizmek yararlı olur. Desende asıl anlatılmak istenen hususlar birinci derecede ele alınır ve bunlardan başlanır. Desene yardımcı olan çevre ve fon sonra işlenir. Modeli çizerken çevre çizgilerini takip yerine , model bir bütün olarak düşünmelidir. Örneğin bir portre çalısmasında başın biçimini çizerken, yüz üzerindeki gözlerin, burun, ağız ve kulakların yerleri de belirtilmelidir. İyi bir desende çizginin güzelliği de önemlidir. Kalemi gereksiz bastırarak koyu çizgiler çizip sonra silmek kağıdı yıpratır. Işık ve gölgenin etkisini artıracak biçimde açık veya koyu çizmek resmi tekdüzelikten kurtarır.
Sanat niteliği taşıyan çizgiyi tanımak ve çizmek ayrıca çok desen görmekle olanaklıdır. Bu nedenle tanınmış ressamların eserleri incelenmeli ve desenlerin çizgi yapısı üzerinde durulmalıdır.
Derleyen: Fahriye Taylan
Kaynaklar 1. Resim Bilgisi (Fil Yayınevi) - Hüseyin Kılıçkan
2. Resim I (Türk Tarih Kurumu Basımevi) - Mümtaz Işıngör ve ark.
