danişmentlilerden kalan eserler:

ESERLER
Sivas Ulu Camisi gibi ilk biçimini 12. yüzyılda Danişmentliler zamanında aldığı sanılan Niksar Ulu/Melik Gazi Camisi de aynı planlama anlayışıyla biçimlenmiştir.

Çok ayaklı ve mihrap önü kubbeli olmasına karşın, mihraba dik ana eksen üzerinde, ortada-belki de bir avlu düşüncesinin devamı niteliğinde-açıklığı bulunan yapılar arasında Danişmentliler’den Yağıbasan tarafından 12. yüzyılın ortalarında yaptırıldığı sanılan Kayseri Ulu Camisi’ni özellikle belirtmek gerekir.

Aynı anlayışı bir diğer Danişmentli eserinde, ilk biçimini 12. yüzyılın ortalarında aldığı öne sürülen Kayseri Kölük Camisi’nde de görme olanağı vardır. Cami-medrese birleşiminin erken bir örneği olmasıyla da ayrı bir önem kazanan bu yapının zengin mozayik çini mihrabı, asıl camiden daha sonra yapılmış olmalıdır.
Danişmendlilerin mimari alanındaki asıl yaratıcılığı medrese yapılarında kendini gösterir. XIII. yüzyıl boyunca gerçekten pek az örneğine tanık olduğumuz kubbeli medreseler Danişmendliler döneminde başlar. Tokat ve Niksar Yağıbasan Medresesi, Kayseri’deki Kölük Camii Medresesi söz konusu bu mimarinin en tutarlı yapılarıdır ve bu medreseler, Anadolu’da kubbeli medrese tasarımının gelişmesinde öncü olmuştur.

Danişmentliler’ den Nizameddin Yağıbasan’ın 1151-1152 tarihli Tokat Yağıbasan Medresesi ile gene aynı kişi tarafından 1157-1158 yıllarında yaptırılan NiksarYağıbasan Medresesi Anadolu’ya yepyeni bir mimari form kazandıran yapılardır. Ortada tromplu büyük bir kubbe, çevresinde buna bağlanan eyvan ve odalardan oluşan bu iki medrese birbiriyle yakın ilişki içindedir. Bezemesiz, yalin ve bugün harap durumda bulunan bu iki yapı, daha sonra 17. yüzyıla kadar sürecek gelişmelerin öncüsü olmuştur.