İlk Yardım Nedir? İlk Yardım Uygulamaları Hakkında

SOLUNUM SİSTEMİ İLE İLGİLİ İLK YARDIM

Dakikada ortalama 12 – 16 kez soluk alınır.
BOĞULMA:Normal solunum ile hava akciğer keseciklerinden kana geçmekte ve kandaki CO2 akciğer keseciklerine geçmektedir. Çeşitli nedenler ile bu işlemler yapılmazsa kandaki CO2 yükselir. Buna boğulma denir.
Boğulmada görülen önemli belirtiler: Halsizlik, baş dönmesi, soluk almada zorluk. Hızlı nabızlıdır. Dudaklarda, tırnaklarda, deride morarma, göz bebeklerinde genişleme, boyun damarlarında şişme ve hafif şuur kaybı olur. İlerleyen dönemde deride, yanaklarda, tırnaklarda, burunda , kulaklarda, parmaklarda görülen morluk artar. Mavi grimsi bir renk alır. Solunum ya hiç yoktur yada zorlu ve kesik ke*****r. Nabız düzensizleşir ve hafifler. Tam şuur kaybı olur. Kalp durması ve ölüm meydana gelir.
BOĞULMANIN GENEL NEDENLERİ

1 ) Solunum yolu tıkanıklıkları: Solunum yolu çeşitli nedenlerle tıkanabilir.

Anatomik nedenler: Dilin arkaya gitmesi, başın öne doğru bükülmesi
Mekanik nedenler : Yabancı cisimler, ağızda biriken kan, takma diş.
Çeşitli hastalıklar: Solunum yollarının yaralanması, ses tellerinin şişmesi

2 ) Solunumu (deprese ) yavaşlaması veya durması:

Santral sinir sistemine etki eden durumlar: Çeşitli zehirli gazlar, böcek ilaçları, kafa yaralanmaları
Solunum sistemi ile ilgili durumlar: Suda boğulma, iple boğulma, solunum yollarına çeşitli maddelerin (sıvı, yemek vs.) kaçması

3 ) Kan ve dolaşım sistemi ile ilgili durumlar
Zehirlenmesi ( eksoz gazı gibi ),elektrik çarpmaları, derin şok durumu, ağır kanamalar, siyanür zehirlenmesi vb. bulunmaktadır.
4 ) Akciğer ve göğüs duvarı ile ilgili durumlar
Yaralanmalar sonucu akciğer ve akciğer zarı arasında hava girer. Akciğer büzülür. Solunum zorluğu olur. Şiddetli ezilmeler vb. durumlarda asfikseye yol açar.
BOĞULMADA ANA İLKYARDIM KURALLARI
1- Boğulmaya yol açan neden ortadan kaldırılır.
2- Boyun arkaya doğru bükün. Çene açılır, dil öne doğru çekilir.
3-Ağızdan ağıza yapay solunum yapılır. Bu sırada göğüs öne doğru yükselip yükselmediği kontrol edilir.En önemli ilkyardımdır. İlk üç dakikada yapılmalıdır. Daha uzun süre beyin O2’liğe dayanmaz. Şuursuz kalan kişinin dili arkaya doğru kayarak solunum yolunu tıkar. Başıda öne doğru düşer. Solunum yolunu bükerek ve daraltarak havanın geçmesi önlenmiş olur. (Şekil 80)

SOLUNUMUN KONTROLÜ
1- Solunum sesini dinleyin.
2- Ağız- buruna ayna, gözlük camı tutarak soluk verme ile camın buğulandığını görürsünüz.
3-Göğüs kafesinin öne doğru yükselip yükselmediğini kontrol edin.
4-Elinizin sırtını ağız – buruna doğru tutarak soluk verişini hissediniz
5-Elinizi göğüs kafesinin üzerine koyarak 1 dakika süre ile göğüs kafesinin öne doğru hareket edip etmediğini saptayınız.
AĞIZDAN AĞIZA YAPAY SOLUNUMA NE ZAMAN BAŞLANMALIDIR ?
Yeterli solunum, basit önlemler ile ( solunum yolunun açılması ve açık tutulması ) sağlanamıyorsa solunuma yardım edilmelidir.
Hasta – yaralının solunumu durmadan gerekebilir. Solunum yardımı yardımcı gerek olmaksızın yada yardımcı gereçle yapılabilir.
Ağızdan - ağıza
Ağızdan - buruna

Ağızdan yardımcı gereçle

Solunum hızı ve soluk hacmi:Yaşa ve vücut ölçülerine bağlıdır.
Aşırı yüksek soluk hacmi: Hastanın göğüs bölgesinde yüksek basınç oluşturur. Verilen hava ile hastanın midesi de şişer. Buda akciğerlerin genişlemesini engeller.
Çok az soluk hacmi: Hastaya gerekli O2 ve CO2 değişimi sağlayamaz
Çok yüksek sayıda: İlkyardımı yapan kişinin çabuk yorulmasına veya yaralının kasılmasına sebep olur.

YAPAY SOLUNUM ÇEŞİTLERİ

AĞIZDAN – BURNA SOLUNUM:

Hastanın hava yolları, ağız kapalı iken ve alt çene yukarı kaldırılmışken daha kesin olarak açık tutulabilir.
Hastanın burnuna ilkyardımı yapan kişi ağızını daha rahat yerleştirebilir.
Üfleme basıncı burun boşluklarından azalır. Böylece midenin şişmesi önlenir.

Teknik:Hastayı düz bir zemine yatırın. Kemer ve kravatı çözün. Hastanın başına diz çökün. Bir elinizle hastanın alın saç çizgisinden, diğer elinizle çene altından kavrayın. Hastanın başını arkaya – geriye doğru çekin, çeneyi öne çekin. Ağız alt dudak ve çene ucu arasına uygulanan basınç ile kapatılır.
Derin bir nefes alarak ağzını hastanın burnuna sıkıca kapatın. Nefesinizi üfleyin. Başarılı olup olmadığınızı anlamak için göğüsün yükselip yükselmediğini kontrol edin.Şekil.81

AĞIZDAN – AĞIZA SOLUNUM
Burun yaralanmaları veya burun tıkalı olduğu zamanlarda uygulanır.
Teknik:Hastayı düz bir zemine yatırın. Kemer, kravatı çözün. Göğüs kısmından harekatı görebilecek şekilde göğüs kısmını açın. Hastanın yanına diz çökün. Bir elinizle alın saç çizgisinden diğeriyle çene altından kavrayın. Başını arkaya, çeneyi öne doğru çekin, hastanın ağzı parmak genişliğinde açın. Alına yerleştirdiğiniz elinizle burun deliklerini kapatın. Derin bir nefes alıp hastanın ağzına üfleyin. Kontrol için göğüsün hareketine bakın. (Şekil 82-83-84-85-86)

DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

Hastayı düz bir zemin üzerine sırtüstü yatırın.
Yakasını, kemerini, kravatını, elbisesinin önünü açın.
Boyun kırığından şüpheleniyorsanız baş ve boyunu bükmeyin. Yalnızca alt çeneyi öne doğru çekin. (Şekil 87)
Takma diş, ağız boşluğunda bulunan kan, kusmuk gibi yabancı cisimleri parmağınıza doladığınız bir mendil ile temizleyin. Bunu yaparken daha derine, soluk borusuna kaçmamasına dikkat edin.( Şekil 88 )

Büyükler için 1 dakikada 12 kez düzenli ve kuvvetli olarak üfleyin.
Başkası tarafından doktora telefon ettiriniz.
İlkyardıma hiç ara vermeden tıbbi yardım gelene kadar, yada hastaneye gidene kadar devam edin.

Bir bez yada mendili hastanın ağız – burnuna koyarak ilkyardımı yapabilirsiniz. Solunuma engel teşkil etmez.

SUDA BOĞULMADA İLK YARDIM
Suda boğulma yada solunum yollarına bir sıvının kaçması sonucu akciğerler sıvı ile dolar. Gırtlak kaslarında kasılma olur. Kalp düzensizleşir. Kana geçen su ile kırmızı kan hücreleri parçalanır ve ölüm meydana gelir.

Kişi soluk, soğuk, gevşek ve morumsu renktedir. Nabız zayıflamıştır, yada kaybolmuştur. Şuur değişik derecede azalmış olur.

Tatlı suda boğulmada kana geçen su kan hücrelerin parçalanmasına yol açar.
Tuzlu suda boğulmada kandan su akciğerlere geçer ve kanın akıcılığı azdır.

1-Boğulma tehlikesi geçiren kişiyi karaya çıkarıp sırtüstü yere yatırın. Yakasını, kravatını, kemerini gevşetin. Ağız içindeki yabancı cisimleri temizleyin.
2-Ağızdan - ağıza yapay solunum yapınız.
3-Verdiğiniz hava solunum yollarındaki hava ile karışır. Solunum yolundaki su köpürerek dışarı çıkar. Soluk verdiği zaman kişinin başını çabucak yana çevirin. Her seferinde daha fazla su köpürerek dışarı çıkar ve yaralıya yeterince solunum yaptırmış olursunuz. Mide üzerine bastırarak midedeki suyunda dışarı çıkmasını sağlayın.( Şekil.89)

4-Islak elbiselerini çıkartır. Battaniyeye sarıp ısınmasına yardımcı olun. Şuuru düzelince sıcak içecekler verin
5-Kendi solunumuna başlayana kalp normal çalışana kadar ilkyardıma gerekirse kalp mesajına (kompresyonuna)devam edin.
6-Şuuru yerine gelirken amonyak, kolanya koklatın. Derin soluk almasını sağlayın.
7-Kesinlikle hastaneye gönderin.
ELEKTRİK ÇARPMASINDA İLK YARDIM
Yüksek voltajlı elektrik akımının yerle temas eden vücuttan geçmesi sonucu olur.
Yaralı yüksek bir yerde, direkte bulunuyorsa itfaiyenin yardımı ile kurtarılıp yere indirilmelidir
Unutulmamalıdır ki elektrik yanıkları görüldüğünden daha derindir. Kas krampları ile kırıklar sinir felci solunum merkezinin felci solunumun ve kalbin durması.
1-Kesinlikle kendinizi tehlikeye sokmayın
2-Elektrik devresinin kapatılması ve başka uzman kişiler tarafından yeniden açılmamasına yönelik önlem alınması ( İtfaiye, elektrik idaresi)
3-Hasta bazen akım kaynağına yapışabilir. Kuru tahta, sopa vb. aletler ile hastanın elektrik teli olan ilişkisi kesilmelidir. Elbisesi yanıyorsa söndürün. Hemen başka yere taşımak için zaman kaybetmeyiniz.
Yaralı şuursuzsa(-) ve soluk almıyorsa(-)
Elbiselerini gevşetin, kemerini çözün, yakasını açın. Yapay solunum yapın. Gerekiyorsa kalp masajı yapın. Şok durumunu önleyici tedbir alın. Ayaklarını yukarı kaldırın.
Yaralı şuursuzsa(-) ve soluk alıyorsa(+) (Şk.90)
Elbiselerini gevşetin, kemerini çözün, yakasını açın. Şok durumunu önleyici tedbir alın. Ayaklarını yukarı kaldırın. Gerekiyorsa kalp masajı yapın. NATO pozisyonunda yatırın.

Yaralı şuurlu (+) ve soluk alıyorsa(+) (Şk.91)
En yakın hastaneye taşıyın. Sakinleştirin. Sodalı su, çay gibi içecekler alabilir. Bir çay kaşığı yemek sodası ve bir çay kaşığı tuzu 1/3 litre suda eritip kazadan sonra ilk saatlerde her saat içirin. Ambulansla hastaneye gönderin. Kesinlikle yürütmeyin.

Hafif ve kısa süren elektrik çarpması ile kas kasılmaları, uyuşukluk, karıncalanma duygusu olabilir.Uzun süren ve kuvvetli çarpmalarda şiddetli kas kasılmaları, şuur kaybı, solunum ve kalp durması olabilir

GÖGÜS YARALANMALARINDA İLK YARDIM
Göğüse etki eden darbe sonucu, göğüs veya göğüs organlarının yaralanması yaşamı tehdit edebilecek düzeyde olabilir. Soluk alma ile göğüs kafesi genişler. Soluk verme ile göğüs kafesi daralır.
Kaburga kırıklarında ilkyardım:
Yaralıyı yere oturur durumda dinlendirin. Ağrı olmaması için derin soluk almamasını söyleyin. Kırık bölgesi üzerine kalın bir bez parçası koyup sarın. Kırık bölgesi üzerine yaralıyı yatırın. Hemen hastaneye gönderin.
Göğüs duvarını geçip akciğere kadar giden yara:Bıçak, ateşli silah yaralanmaları ile dışarıdaki hava göğüs civarındaki delikten göğüs boşluğuna girer. Akciğer büzülür. Şiddetli solunum zorluğu olur.
Hemen göğüs duvarındaki deliği kapatmak gerekir.Bunun için deliğin üzerine ıslak mendil veya bir bez parçası ile örtülür. Üzerine su geçirmeyen bir cisim örneğin naylon torba vb. koyup etrafı bantlanır. Üzerinden elastik bir sargı ile sarılır.
Yaralı şuuru yok ise yaralı taraf yere gelecek şekilde yatırılır.
Yaralının şuuru var ise baş ve göğüs arkaya yastık koyup 45 dereceyükseltilerek yaralıyı yan oturur durumda hastaneye taşıyınız. (Şekil 92)

YUTULMUŞ YABANCI CİSİMLERDE YAPILACAK İLK YARDIM
Sert, büyük, sivri gıdaların yanı sıra bazı yabancı cisimler (Örneğin ısırılmış bir elma parçası) yutulduğunda yemek borusunu tıkayabilir.
1-Önce yutulmuş olan yabancı cisimin ne olduğunu öğreniniz.
2-Öksürmek yada kusmaya çalışmak, yemek borusuna takılan yabancı cismin yerinde dışarı çıkmasına yardımcı olabilir.
3-Ağıza parmak sokarak yabancı cismi dışarı çıkartmaya çalışın. Ancak daha derine kaçmamasına dikkat edin.
4-Batıcı yada yakıcı bir cisim değilse, küçükse kendiliğinden dışarı atılma şansı çok fazladır.
5-Kesinlikle hastaneye gidin.

SOLUNUM YOLUNA YABANCI CİSİM KAÇMASINDA İLK YARDIM
Solunum yoluna yabancı cisim kaçması ile üst hava yolu tamamen tıkana bilir. Akciğerde hasara yol açar. Yabancı cisim oyuncak parçası, kuruyemiş parçası yada kan, kusmuk olabilir. En sık Süt Çocuklarında, çok yaşlılarda, beyin kanaması sonucu yutma güçlüğü olan hastalarda görülür. Solunum sıkıntılıdır. Bazen öksürük, hırıltılı ve sesli solunum olabileceği gibi sessizde olabilir. Dudaklar morarır, solunum durmuş olabilir. Yabancı cismin çıkartılıp ağızdan – ağıza yapay solunum yapılması gerekmektedir. (Şekil 93)

ERİŞKİNLERDE YABANCI CİSMİ SOLUK YOLUNDAN ÇIKARMAK İÇİN
1.Sırta vurma yöntemi (şekil 94) iki kürek kemiğinin ortasına vurulur.
2.Karına bastırma yöntemi (şekil 95) göbekle iman tahtasının alt ucu arasında karın üzerine kuvvetlice arkaya ve yukarıya doğru bastırın.
3.Göğüse bastırma yöntemi (şekil 96) Çocuklarda uygulanmaz. Hamile , karın kısmı geniş ve şişmanlarda uygulanır.
Ayakta dururken karına bastırma yöntemi (şekil 97)

Heimlich Manevrası :
Yabancı cisim kuvvetli öksürme ile çıkartılamıyorsa avuç içi ile hastanın sırtına kuvvetlice vurulur. Ayakta veya oturan hastanın arkasına geçin. Ellerinizi göbeğin üstüne iman tahtasının altına birleştirerek birden fazla sayıda kuvvetli bası uygulanır.
Yatan hastada kurtarıcı hastanın üzerine diz çöker. Ellerini göbek üstüne iman tahtasının altına koyar ve dik olarak bir veya birden fazla bası uygulanır Şk.98

Unutulmamalıdır kisolunum yolunun tam tıkalı olmasında ilk yardım en fazla 3-5 dk. bir zaman içinde yapılmalıdır. Beyin daha uzun bir süre O2 dayanamaz. Beyin hücrelerinde ölüm meydana gelir.
Bebek ve Çocuklarda sırta vurma yöntemi (şekil 99-100-101)
Ayaklarından basacağı tutma, sırta vurma yöntemi (şekil 102-103) hemen hastaneye gönderilmelidir.

MsXLabs Üye Girişi