Sürtünme Kuvveti (Yerçekimine direnen kuvvet)
Sürtünme, ısı biçiminde enerji yitiminin başlıca nedenidir; pek çok mekanizmada işlevi olduğu kadar, günlük yaşamda da vazgeçilmez bir şeydir. Sürtünme olmaksızın ulaşım yapılamaz. Sürtünme olmadan frenlerin işleyemeyeceği bir gerçektir.
Sürtünmenin nedenleri
Cisimlerin birbirine değdikleri yüzeyler pürüzlüdür; pürüzsüz görünen cisimler dâhil tüm cisimler, tüm yüzeylerinin birbirine değmesini engelleyen pürüzlerle doludur. Bu nedenle, değme, belirli noktalarda olur ve cisimlerin ağırlıkları bu noktalarda yoğunlaşır. Birbirlerine değen cisimler arasındaki basınç çoğalırsa, hafifçe esnek bir biçim değiştirme oluşacak ve cisimler birbirlerine daha çok noktada değeceklerdir; Böylece birbirlerine karşı daha çok kuvvet uygulayacaklardır.
Değme basıncının çoğalması sürtünmeyi çoğaltır. Ama sürtünme katsayısı çoğalmaz. Bu katsayı iki miktar arasındaki (sürtünme ve basınç) orantı ile belirlenir; bu iki miktar değişse bile, sürtünme katsayısı değişmez kalır.
Sürtünme kuvvetinin özellikleri
- Daima hareket yönüne zıt yönde etki eder
- Cismi hareketsiz tutabilmek için belli bir maksimum değere kadar uygulanan kuvvete eşit şiddette değerler alır.
- Cismin ve yüzeyin kayganlığına göre maksimum değeri değişir.
Sürtünme kuvvetinin harekete etkisi
- Sürtünme kuvveti her zaman hareket yönüne zıt bir kuvvettir. Hareketi zorlaştırır, yavaşlatır.
- Sürtünme kuvvetinin hareket ettirici özelliği yoktur. Pasif bir kuvvettir; hareketi önler.
- Sürtünme, kuvvet ile aynı doğrultuda ve zıt yönlerdedir. Eğer cisim duruyorsa, sürtünme ve kuvvet eşittir veya kuvvet, sürtünmeden daha azdır.
- Sürtünme kuvveti, yüzeydeki pürüzlük arttıkça artar.
- Bir cismin üzerine tepki kuvveti ve yerçekimi kuvveti dışında kuvvet uygulanmıyorsa sürtünme yoktur.
Sürtünme kuvvetine örnek:
- Yağmur tanelerinin yere düşme hızı,
- Sesin duvara çarparak yankılanması ve
- Hava direnciyle karşılaşan bir paraşütün bu hava direnci (havanın sürtünme kuvveti) sayesinde yere inmesi
- Arabaların frenleri (sürtünme kuvvetiyle karşılaşan arabanın freni bu kuvvetin etkisiyle devreye girer ve araba durur),
sürtünme kuvvetinin varlığıyla ilgilidir.
