Histogram, ekranda görünen resmin pozlama kalitesi açısından grafik bir ifadesidir. Bir başka deyişle, makine çekilen resmin pozlamasını belli bir yöntem uyarınca değerlendirir ve resmin grafiğini çizer. Bu çizilen grafik, pozlamayı iyileştirmek için fotoğrafçı tarafından kullanılması gereken bir bilgidir. Genel kural olarak, bir histogram grafiğinin orta bölgede yoğunlaşıp yukarıdaki gibi dağ görüntüsü vermesi beklenir.

Tamamen teknik bir yaklaşım olan bu yöntemle, resmin bütünü bir ölçek üzerinde grafik olarak ifade edilir. Bu ölçeğin 2 ucu: Sol taraf "Gölgeler" (Shadows) ve sağ taraf "Parlaklıklar" (Highlights) şeklindedir. Bu grafik, resmin genel olarak düşük pozlandığını, yüksek pozlandığını veya dengeli bir şekilde pozlandığını gösterir.

Histogramı çizilen bir resimdeki koyu gölgeler grafiğin "Gölgeler" ucuna yakınken, resimdeki aşırı ışıklanmış bölgeler "Parlaklıklar" ucuna yakın ifade edilir. Resmin tamamının bu şekilde değerlendirilmesiyle resmin grafiksel bir ifadesi elde edilmiş olur.

Peki neden grafiğin orta bölgede yoğunlaşması beklenir? Bu soruyu yanıtlamak ve histogramı tam olarak anlamak için bilmemiz gereken bir kavram daha vardır: "Orta Gri".
Histogram grafiğinin tam orta noktası "orta gri" denilen renk tonudur. Orta gri, üzerine düşen ışığın tam olarak %18'ini yansıtan renge verilen addır. Bu renk neden önemlidir? Çünkü makinenin ışık ölçüm sistemi, LCD ekranda gördüğünüz (kadrajdaki) tüm renklerin ortalamasının orta griye denk geldiğini varsayar. Yani makinenin ışıklama sistemi bu şekilde kurulmuştur. Böyle kurulması da çok mantıklıdır çünkü pek çok durumda bu varsayım geçerlidir. İşte bu yüzden histogramın orta bölgede yoğunlaşması beklenir, çünkü orta gri grafiğin tam ortasındadır. Aşağıda resimlerle histogramların nasıl yorumlanması gerektiğini anlatıyoruz. Burada bilinmesi gereken nokta şudur: Tüm histogram boyunca iniş ve çıkışlar vardır. Bizim yorumlamamız gereken şey, resmin parlaklığını ifade eden kümenin nerede yoğunlaştığıdır. Eğer sol tarafta ("Gölgeler" tarafında) yoğunluk varsa, resim düşük pozlanmış demektir. Aksine sağ tarafta ("Parlaklıklar" tarafında) yoğunluk oluşmuşsa resim aşırı pozlanmıştır. Genel kural olarak: Grafik ne kadar orta noktada toplanıyorsa resmin pozlaması o kadar başarılıdır.
Bu resimde pozlama dengelidir. Resimde gölgeli ve parlak bölgeler dengeli bir biçimde dağılmaktadır. Bunun sonucunda resmin histogram grafiği orta bölgede yoğunlaşmıştır.
Bu resimde gölgeli alanlar resmin kompozisyonuna hâkimdir, bu nedenle histogram solda yoğunlaşmıştır.
Bu resimde ise parlak alanlar resmin kompozisyonunda ağır basmaktadır ve bu histogramın sağda yoğunlaşmasıyla gösterilmektedir. Şunu bilmek gerekir ki, tüm resimlerde histogram orta noktada yoğunluk gösterir diye bir kural yoktur. Resimlerin çoğunda bu geçerli olmakla birlikte, bazı durumlarda histogram merkez ağırlıklı değil dağınık da olabilir. Aşağıdaki resim buna bir örnektir:
Yandaki resmin histogramı merkez ağırlıklı değildir. Grafiğin sol, sağ ve ortasında yoğunlaşmalar vardır. Bu grafik bize, resimde büyük oranda gölgeler ve parlaklıklar olduğunu söylüyor. Gerçekten de resim yoğun gölge ve parlaklıklar içermektedir. Şimdi makalemizin en önemli bölümüne geldik: Makinemiz bize, resmin pozlamasıyla ilgili grafik olarak ifade edilen bir bilgi sağlıyor.

Bir fotoğraf aslında "ışık" demektir. Dijital makine, kadraja giren sahnenin ışığının yoğunluğunu ölçümleyerek pozlamayı gerçekleştirir. Bu ölçüm işlemi için makine kendine özgü bir sistem kullanır. Bu sistem makineden makineye veya markadan markaya değişebilir. En yaygın olarak kullanılan Merkez-Odaklı ışık pozlama sisteminde, makine resmin orta bölgesindeki ışığın yoğunluğuna öncelik vererek otomatik pozlama yapar ve resmin genel ışık düzeyini buna göre belirler. (Sitemizin "Teknik Özellikler" sayfasında makine bilgileri arasındaki "Işık pozlama sistemi", ilgili makinede kullanılan sistem[ler]in adını gösterir.)

Dijital makinenin içindeki bu ölçüm sistemi çoğu durumda mükemmele yakın başarıyla çalışırken bazı durumlarda yanılabilir. Hiçbir ışık ölçüm sistemi her koşulda mükemmel çalışamaz.
İşte histogram, makinenin ışık ölçüm sisteminin (belli bir resim için) doğru çalışıp çalışmadığını kontrol etmeye yarayan güvenilir bir bilgidir. Histogram düşük veya aşırı pozlama gösteriyorsa, pozlama telâfisini kullanarak resmin genel ışık düzeyini ayarlamamız gerekir.

Pozlama telâfisi, makinenin ışık ölçüm sitemini devre dışı bırakarak resme müdahale etmek demektir. Makineden makineye değişmekle birlikte bu ayarlama, genel olarak (-2) ile (+2) arasında (1/3) adımlar halinde yapılır.
Konunun parlaklığı
Histogramın şekli
Poza mühadale Konu ortalama bir aydınlığa sahip
Histogram orta bölgede yoğunlaşır
Pozlama telâfisine gerek yok Konuda koyu bölgeler hâkim
Histogram sola yakın oluşur
Pozlama telâfisi (+) yönde yapılır Konuda parlak bölgeler hâkim
Histogram sağa yakın oluşur
Pozlama telâfisi (-) yönde yapılır FotoKurs bölümümüzde ayrıntılı bir şekilde anlattığımız gibi, bazı durumlarda makinenin ışık ölçüm sistemi yanılır. Bunun nedeni ortamdaki renklerin "orta gri"den çok uzaklaşmış olmasıdır. Buna en tipik örnekler, kar manzarası veya kumsaldaki çekimlerdir.