Hipertansiyon
Hipertansiyon sistolik kan basıncının (büyük tansiyon) 140 mm Hg, dastolik kan basıncının (küçük tansiyon) 90 mm Hg'nin üzerinde olmasıdır. Hipertansiyon çeşitli sebeplere bağlı olabilir. Ancak hastaların yüzde 90'ında belirli bir sebep bulunamaz. Nedeni belli olmayan hipertansiyon tipine primer veya esansiyel hipertansiyon, nedeni belli olan hipertansiyon tipine ise sekonder hipertansiyon denir.
Hipertansiyon nedenleri arasında böbrek hastalıkları (böbrek damarlarında daralma, nefrit gibi), endokrin hastalıklar (guatr, hormon salgılayan tümörler gibi), iç salgı bezlerinin hastalıkları, bazı doğumsal kalp hastalıkları sayılabilir. Vakaların yüzde 90'ını oluşturan esansiyel hipertansiyonda kalıtımın (soya çekim) büyük etkisi vardır. Çevresel etkenler, besinlerle alınan tuz, şişmanlık, stress sadece genetik duyarlılığı olan bireylerde etkili görünür.
Hipertansiyon tanısı koymak için üç ayrı günde en az iki kan basıncı ölçümü yapılmalıdır. Hipertansiyon tedavi edilmezse zamanla böbrek, kalp, göz, beyin ve küçük damarlarda kireçlenmenin artışına, gözde, beyinde kanamalara kalp ve böbrek yetersizliğine ve enfarktüse yol açar. Hipertansiyon inme dediğimiz hemipleji eğilimini artıran en önemlisi enfarktüse neden olan koroner ateroskleroza eğilimi artıran 3 önemli risk faktöründen biridir. Diğer risk faktörleri sigara içimi ve hiperkolesterolemidir.
Hipertansiyon komplikasyonları gelişinceye kadar belirti vermez. Baş dönmesi, yüz kızarması, baş ağrısı, yorgunluk, burun kanaması sinirlilik gibi belirtiler komplike olmayan hipertansiyon hastalarında görülmez.
Hipertansiyonun ilaçla kontrol edilmesi durumunda komplikasyonların büyük çoğunluğu önlenir veya gelişim süreçleri yavaşlatılır.
Şeker hastalığı şişmanlık lipid anormallikleri olan hastalara diyet kısıtlamaları uygulanmalıdır. Hafif hipertansiyonda ideal ağırlığı kadar zayıflama, orta derecedeki tuz kısıtlaması (2 gr / gün) günlük alkol alımının kısıtlanması (30 ml'den az) hipertansiyonun kontrolünü sağlayabilir. Akılcı bir şekilde yapılan egzersiz özendirilmeli, sigara yasaklanmalıdır.
Hipertansiyon tedavisi cinsiyete yaşa, kişide mevcut diğer hastalıklara bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu nedenle tavsiye üzerine ilaç kullanılması son derece sakıncalıdır.
Gelecekte gen mühendisliği ile genetik yapıyı değiştirinceye kadar hipertansiyonun oluşmasını önlemek elimizde değil ama, iyi bir kontrol ile hayati önem taşıyan komplikasyonlarını önlemek elimizde.
Hipertansiyonun Nedenleri ve Görülme Sıklığı Nedir?
Hipertansiyon tüm dünyada en sık görülen ilk 3 hastalıktan birisidir. Daha çok orta ve ileri yaşların hastalığıdır. Erkeklerde daha sık ortaya çıkmaktadır. Her 10 hastanın 9’unda kan basıncının yükselmesine neden olan başka bir hastalık yoktur. Ancak bu hastaların ebeveynlerinde ve diğer aile üyelerinde de hipertansiyon sıktır.
10 hastanın birinde ise kan basıncı yüksekliği başka organların hastalıklarına bağlıdır. Bu hastalıklar kan basıncının düzenlenmesinde rol oynayan böbrekler ve iç salgı bezlerinin hastalıklarıdır. Bazı ipuçları hipertansiyonu olan bir hastada böyle bir nedenin varlığını düşündürebilir. Bu ipuçları şöyle özetlenebilir:
· Aniden ortaya çıkan ve çok yüksek değerlere ulaşan kan basıncı yükseklikleri
· Kıllanma, aşırı kilo alma gibi yakınmalarla birlikte ortaya çıkan kan basıncı yükseklikleri
· Uzun yıllar tedaviye iyi cevap verdiği halde birden kontrolden çıkan ve çok sayıda ilaca rağmen kontrol edilemeyen kan basıncı yükseklikleri
· Gençlerde saptanan kan basıncı yükseklikleri
Hipertansiyonun Tedavisi Var mıdır ve Nasıl Uygulanır?
Kan basıncının neden yükseldiğinin anlaşılmasından sonra çok etkili ve çok değişik ilaçlar geliştirilmiştir. Bugün ülkemizde bu ilaçların hepsi vardır. Öte yandan hem kan basıncı yüksekliklerinin zamanında tespit edilememesi, hem de tedavideki aksaklıklar nedeniyle hipertansiyon dünyada ölüme ve kalıcı rahatsızlıklara neden olan hastalıklar arasında yer almaktadır. Hipertansiyonu olan hastaların tedavisi konusundaki bazı önemli noktalar liste halinde verilmiştir:
· Hipertansiyonu olan hastalar bu ilaçları hekim kontrolünde kullanmalıdır.
· Hipertansiyonun tedavisi müsekkinlerle veya sarımsak gibi bazı doğal maddelerle yapılmamalıdır.
· Uygun ilaçlarla birlikteaz tuzlu yemeye alışmalıdır. Tereyağlı yemeklerle ve et ağırlıklı gıdalarla beslenmenin zararlı olduğu bilinmeli, bunun yerine meyve ve sebze ağırlıklı beslenme tercih edilmelidir.
· Fazla kiloları vermenin, sigarayı bırakmanın ve her gün yürüyüş yapmanın da hipertansiyon tedavisine önemli yararı vardır.
· Hipertansiyon tedavisi bademcik iltihabı gibi kısa süreli bir tedavi değildir. Amaç kan basıncının kontrolde tutularak yukarıda sayılan önemli hastalıkların önlenmesidir. Bu nedenle tedavi uzun süreli, belki de hayat boyu sürecek bir tedavidir.
· Hipertansiyonu olan hastalarda eğer eşlik eden bir organ hastalığı, örneğin böbrek yetmezliği varsa tedaviye çok daha titizlikle uymalı ve daha sık hekim kontrolünden geçmelidir.
· Hipertansiyon zamanında teşhis edilip uygun ilaçlar ile tedavi edilirse, bütün bu hastalıkların ve onlara bağlı ölümlerin önlenmesi mümkün olabilir.
