KEMİK NEDİR, NASIL OLUŞUR

İnsan ve omurgalı hayvanlarda iskeleti oluşturan sert madde. Kemik, vücudu oluşturan dokular arasında en sert olanıdır. Organizmada gerçek anlamda destek görevi yapan dokudur. Ayrıca organizmanın kalsiyum depolarıdır. Kalsiyum bakımından doymuş olduklarından serttir. Sert olmalarına rağmen kıkırdak dokusundan farkları damar içermeleridir. Bu doku yapısında çeşitli tipte hücreler (osteosit, osteoblast, osteoklast) ve hücrelerarası madde (matrix) bulunmaktadır. Kemiğin enine kesiti incelendiğinde dış ve iç yüzeyleri bir zarla örtülüdür. Bunlardan dıştakine; periosteum, iç yüzeydekine; endosteum denir. Bu zarlar düzensiz sıkı bağ dokusundan yapılmışlardır. Periosteumun hemen altında dış halkasal sistem yer alır. Endosteumun hemen üstünde ise iç halkasal sistem bulunur.

Kemik yaşayan ve gelişen bir yapıdır. Yapısı, kollajen adı verilen ve yumuşak bir çatı sağlayan bir protein ile bu çatıya güç veren ve sağlamlaştıran bir mineral olan kalsiyum fosfattan oluşmaktadır. Bu kombinasyon kemiği güçlendirirken üzerine uygulanan kuvvetlere karşı da esnek hale getirir. Vücudun kalsiyumunun %99'undan fazlası kemiklerde ve dişlerde yer almaktadır. %1'i de kanda bulunur. Yaşam boyunca eski kemikler yıkıma uğrar (rezorpsiyon) ve iskelete yeni kemik eklenir (formasyon).Çocukluk ve ergenlik çağlarında yeni kemik oluşumu kemik rezorpsiyonundan daha hızlıdır. Bunun sonucunda kemikler daha büyür, ağırlaşır ve yoğunluğu artar. 30 yaş civarında pik kemik kütlesine (maksimum kemik yoğunluğu ve gücü) ulaşılana kadar, kemik yapımı, kemik yıkımından daha hızlıdır. 30 yaşından sonra yavaş yavaş kemik yıkımı kemik oluşumunu geçer.

Kemikler canlı kemik hücrelerinden ve cansız ara maddeden oluşur.Kemik hücrelerine "osteosit"denir.Osteositler çok sayıda sitoplazmik uzantıya sahiptir.Kemik doku ara maddesine "osein"denir.Osein,protein(hücreler tarafından salgılanır)ve inorganik tuzlardan(kalsiyum fosfat,kalsiyum karbonat,kalsiyum florür gibi) oluşur.

Kemik dokuda hücrelerin irtibatını sağlayan havers ve volkman kanalları vardır.

Kemikler bebeklerde kıkırdak halindedir.Bu özellik bebekte esnekliği ve direnci arttırır.Kıkırdak bir müddet sonra kemikleşir.Kemiklerimiz kıkırdak ve bağ dokudan gelişir.Örneğin bebeklerin kafatasındaki yumuşak kısım olan bıngıldak bağ dokudan oluşur.Daha sonra bağ doku kemikleşip sertleşir.Vücudumuzdaki kol ve bacaklarımız gibi kemiklerimiz ise kıkırdağın kemikleşmesiyle olur.Kemik doku yapı bakımından iki kısma ayrılır.Bunlar;sert kemik(sıkı kemik)ve süngerimsi kemiktir.

SERT KEMİK

Sert bir yapıya sahiptir.Kemik doku içinde boşluklar yoktur(gözeneksizdir).Sert kemikteki havers kanalları kan damarı ve sinirlerin girmesini sağlar.Sert kemiğin ortasında sarı ilik bulunur.

SÜNGERİMSİ KEMİK

Gözenekli bir yapıdadır.İçinde düzensiz boşluklar vardır.Bu boşlukların içini kırmızı kemik iliği doldurur.Süngerimsi kemik yumuşak bir yapıya sahiptir.Kemiklerimiz sürekli kendilerini yenilerler.Yani kemik doku bir taraftan yapılır bir taraftan da yıkılır.Genç evrede yapım yıkımdan fazla,orta yaşta yapım ve yıkım eşit,ileri yaşlarda ise yıkım yapımdan fazladır.Bundan dolayı yaşlı insanların kemikleri kolay kırılır.Ayrıca yaşlanınca boyda da bir kısalma olur.

Kemiklerin dışında "periost"denilen kemik zarı bulunur.Kemik zarı,kemiğin enine kalınlaşmasını,kırılan kemiğin onarımını ve kemiğin beslenmesini sağlar.İskeletimizi oluşturan kemikler şekillerine göre;uzun kemik,kısa kemik ve yassı kemik olmak üzere üç çeşittir.

Kemik Çeşitleri,

Vücut iskeletimizde 3 çeşit kemik bulunur, bunlar

• Uzun Kemikler,
• Kısa Kemikler,
• Yassı Kemiklerdir.

Uzun Kemikler:
Uzun kemikler dıştan kemik zarları ve kıkırdakla sarılıdırlar. Bunlar kemiğin beslenmesi onarılması ve büyümesini sertleşmesine yardımcı olurlar.
Uzun kemiğin içine kanal vardır bu kanal içerisinde sarı ilik vardır, sarı ilikler alyuvar üretirler.
Kemik başlarında gözenekler vardır bu gözeneklerde kırmızı ilik vesilesi ile kemik hücreleri üretitir.

• Boyu eninden uzun olan kemiklerdir.
• Vücudun hareketini sağlayan kemiklerdir.
• Kol ve bacaklarda bulunur.
• Sarı ilik ve kemik kanalı vardır.

Kısa Kemikler,
Ayak ve ellerimizde bulunur ve bu kemiklerin içinde sarı ilik olmaz.

• Boyu, eni ve genişlikleri hemen hemen aynı olan kemiklerdir.
• Sarı ilik ve kemik kanalı yoktur.
• Omurga, el ve ayak bilek kemikleri kısa kemiklerdir.

Yassı Kemikler,
Yassı kemikler kaburga, göğüs kafesi, kafa tasında bulunur. Yassı kemikle süngerimsi yapıya sahip olduklarından sünme özelliklerine sahiptirler. En ve boyları fazla ama çok kalın değildirler.
Yassı kemiklerde sarı ilik yoktur ama kemik hücresi üreten kırmızı ilikler mevcuttur.

• Yassı görünümlü kemiklerdir.
• Sarı ilik ve kemik kanalı voktur.
• Göğüs, kafatası ve kaburga kemikleri yassı kemiklerdir.