Gazneliler (963-1187)

Devletin kurucusu Alp Tekin'dir. Kendisi Samanoğullarınaa vezirlik yaparken, anlaşmazlığa düşüp isyan etmesi sonucunda Gazne'yi başkent yapıtğından, devletin adı Gazneliler adını almıştır.

En önemli hükümdarı Gazneli Mahmut'tur. Sultan unvanını ilk o kullandı. Hindistan'a 17 sefer düzenleyerek islamiyetin Hindistan'da yayılmasında ve Kast sisteminin değişmesinde etkili oldu. Zamanında Dicle' den (Anadolu), Gani Nehri'ne (Hindistan) kadar yayıldı. Şii Büveyhoğullarını yenip, Abbasilere yardım etti. Selçuklularla işbirliği yapıp Samanoğullan Devleti'ni yıktı.

Gazneli Mahmut'un ölümünden sonra Sultan Mesut yerine geçti. Selçuklularla anlaşmazlığa düştü. 1040 yılında Dandanakan Savaşını kaybetti. Bu savaş sonrasında Gazneliier yıkılma sürecine girdiler.

1187'de Afgan yerlileri olan Gurlular tarafından yıkıldılar.İmparatorluk özelliği taşıyan bir devletti. Devletin bünyesinde Türk, Arap, İran ve Hint kökenli gruplar vardı.Bu durum Türk dilinin Öneminin azalmasına, Arapça ve Farsça'nın etkinliğinin artmasına neden oldu. Edebiyat'ta Arapça, bilim dilinde Farsça'yı kullandılar. (Türkçenin gelişimi engellenmiştir.) Hassa (Kapıkulu) ordusunu kuran İlk Türk devletidir. Egemenliği altındaki uiusları kaynaştıramaması yıkılışını hazırlayan en önemli etkendir.

Kültür Tarihine Katkıları:

Firdevsi - Şehname
El-Birunî- Asar-ı Bakiye
Utbi - Tarih'i Yemin adlı eserleri yazdılar.