Nıfsiye, zilli maşa ve nefir ne demektir, anlamları nedir?

Klasik Türk Çalgılarımızdan olan ney hakkında musıkişinas dostlara bir miktar malumat vermek maksadıyla bu konuyu açma ihtiyacı hissettim.Zira gerçekten Türk kültür kumaşını teşkil eden musıkimizdeki klasik enstrumanların bilinmesi bu çalgılarımızla dünya çapında ölmez eserler bırakan üstadlarımızın hatırlanması medeniyet değerlerimizin ve sanatımızın ne düzeyde olduğu hususunda bize bir fikir verecektir.
Ney Ve Neyzenler
Efendim! "Nay-ı şerif" Türk musıkisinin tarihi oldukça eski dönemlere dayanan kamıştan yapılan üflemeli - nefesli bir sazıdır.Farsça'da "nay" kamış kargı anlamlarına gelen bu çalgının en eski adıdır.Arap toplumunda ise üflemeli çalgıların hemen tümü için "mizmar" tabir edilen bir kelime kullanılırdı.Türkçemizde ise bu çalgı daima "ney" olarak anılmıştır.Farsça'da "çalmak" anlamına gelen "zeden" sözcüğünden türetilerek oluşturulan "ney-zeden" ney icracısı anlamına gelmek üzere lisanımıza "neyzen" biçiminde girmiştir.

Ney sadasının özelliği nedeniyle ilişkide bulunduğu her toplumda önemli bir çalgı haline gelmiştir.Bilinen ilk ney Sümerler tarafından kullanılmıştır.Takriben M.Ö.5000 yıllarından bu yana uzun bir tarihe sahip olan neyin elimizdeki en eski atası M.ö.2800-3000 yıllarından kalan ve bugün Filadelfiya(Philadelphia) Üniversitesi Müzesinde sergilenen neydir.Çalgının o dönemlerde de dini törenlerde istimal edildiği anlaşılmaktadır.

Ney 9.asırda Orta Asya medeniyetlerinde Arap ve Farslar tarafından farklı yapı ve çeşitlerde kullanılmıştır.Bir başka rivayette ise neyi Farısilerin(İranlıların) iced ettiği söylenir.Ancak musıkide gayet ileri gittikleri tarihlerde kayıtlı olan Hıtay Türkleri'nin bu efsunlu çalgıyı bulmuş olmaları ihtimalinin hatırdan uzak tutulmaması gerekir.Türkler'in İslamiyet'i kabulü ile birlikte sıkça üflemeye başladıkları ney 13.yüzyıldan itibaren İslam Tasavvufunun da en önde gelen remizi(sembolü) olmuştur.Bunda bu yüzyılda yaşamış büyük mutasavvıf şair Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin pek ciddi bir tesiri vardır.Özellikle Mevlevilerin biyografilerinin bulunduğu kaynak eserlere bakıldığında bir çok neyzen ve neyzenbaşı sıfatını taşıyan Mevlevinin ismi geçmektedir.

Klasik Türk Çalgılarımızın önemli bir unsuru olan "ney"''i tarif etmeye devam edeceğim.Ancak arkadaşlarımızı uzun bir yazıyı okumak mecburiyetinde bırakarak konuya olan ilgiyi zayıflatmak yerine malumatı buraya okunabilecek hazmedilebilecek bir hacimde kaydetmeyi uygun görüyorum.Böylelikle musıkiperverlerin bahsimize olan alakalarını canlı tutacağımı hem de başka kaynaklardan edinmeyi umduğum bilgileri nazarlarınıza arzedebileceğimi sanıyor

MsXLabs Üye Girişi