John Rawls

John Bordley Rawls

Adı:John Bordley Rawls
Doğum: 21 Şubat 1921
Ölüm: 24 Kasım 2002
Ekol: Politik Felsefe
Çalışma alanları: Etik, adalet, liberalizm, sosyal sözleşme

John Bordley Rawls, Amerikalı siyaset felsefecisi. En önemli yapıtı 1971’de yazdığı A Theory of Justice (Bir adalet teorisi)’dir. 20. yüzyılın en önemli siyaset felsefesi metinlerinden olan bu kitap, “adalet”’in ne olduğu üzerine çok kapsamlı bir yaklaşım geliştirir. Kimilerince bu kitap siyaset felsefesi alanında 20.yüzyılın en önemli eseri olarak görülmektedir. İkinci önemli kitabı, ilkinin düşünsel devamı niteliğinde olan ve 1993’te yazdığı Siyasal Liberalizm‘dir. Bu kitap da bir anlamda onun adalet teorisi çalışmasının bir devamı niteliğindedir. Rawls 1950’lerden itibaren toplumsal adalet, ceza gibi konular üzerine İngilizce konuşan dünyada ciddi etki yapan akademik makaleler yazmıştır. Bir adalet teorisi onun bu makalelerinin elden geçirilmesi ve yeni bazı makalelerle zenginleştirilmesi sonucu ortaya çıkmış, sosyal sözleşme geleneğini canlandıran hayli hacimli ve kapsamlı bir kitaptır.
John Rawls, Baltimore Maryland’de 5 oğlan çocuğunun 2.’si olarak doğdu. Babası bir avukat, annesi ise bir kadın seçmenler derneğinin bölge başkanıydı. Kardeşlerinden ikisi erken yaşta difteri’den öldü. Küçük Rawls okula Baltimore’da başladı, fakat sonra Connetticut’da, Episkopal kilisesinin bir hazırlık okulu olan Kent kolejine gitti. Bu arada büyük ağabeyi başarılı bir sporcu olarak Princeton’a gitmişti ve Rawls da 1939’da mezun olduktan sonra onu izledi. Princeton’da özellikle son iki senesinde teoloji ile ilgilendi, hatta bir ara rahiplik eğitimi almayı düşündü. Fakat sonradan bunun yerine 1943 senesinde üniversiteyi bitirip, pasifik cephesinde bir piyade olarak 2. Dünya savaşına katılmayı seçti. Bu dönemde Filipinler, Yeni Gine ve Tayvan’ı gezme fırsatı buldu. Atom bombası sonrasında Hiroşima’yı gezen Rawls önce memuriyete çekildi, sonra da 1946’da terhis oldu. Kısa süre sonra ahlak felsefesi alanında doktorasına başlayacağı Princeton üniversitesine döndü.
1949’da, Bir adalet teorisi isimli kitabını adayacağı eşi olan Brown üniversitesinden Margaret Fox ile evlendi. 1950’de aldığı doktorasından sonra 2 sene Princeton’da ders veren Rawls 1952’de Fulbright programı ile Oxford üniversitesine transfer oldu. Burada önemli liberal filozof ve tarihçi Isiah Berlin ve hukuk teorisyeni H.L.A. Hart’la tanışa ve onlardan etkilenen Rawls ilerleyen yıllarda Amerika’ya Cornell Üniversitesinde asistan olarak döndü. Profesörlüğünü Cornell’de aldıktan sonra akademik sürekli istihdam hakkını MIT’de kazandı. 1962’de yaklaşık 40 yıl ders vereceği Harvard’a geçti. 1995’ten itibaren zihinsel fonksiyonlarında kayıp başladı, fakat bir süre sonra çalışmasını imkansız hale getirecek bu duruma rağmen uluslar arası ilişkiler teorilerini en kapsamlı şekilde ifade ettiği “The Law of Peoples” (=Halkların yasası, Bilgi yay.) tamamlamayı başardı. 2002 senesi Kasım’ında öldü.
Rawls’un düşünceleri adalet kavramına sosyal adaleti de içeren bir toplum düzeni olarak anlamlı ve bütünsel bir içerik kazandırma amacına yönelikti. Bu amaç için çoğunlukla Kantçı olarak nitelenen öncüllerden ve sosyal sözleşme teorilerinden hareket eden John Rawls “hakkaniyet olarak adalet” adını verdiği ve faydacı teori karşısında konumlandırdığı yeni bir anlayış ortaya koydu. Buna göre kısaca, bizler içinde bulunduğumuz şartlar arasında kendi çalışma ve sebatımızın bize sağladığı her faydaya sahip olmalıyızdır, fakat doğuştan kazandığımız bazı yetenekler ve ailemizin bize kattıkları gibi avantajlara ilişkin olarak bir haketmişlik durumundan bahsedilemez. Dolayısıyla bunlardan kaynaklanan eşitsizliklerin giderilmesi, insanların liyakatlerine göre sosyal pozisyonlara gelmesi ve yükselmesi gerektiği ilkesi ile çelişmez. Hakedilmiş farklarla iyi pozisyonlara gelmemiz meşrudur, fakat hakedilmemiş avantajların bize sağladıklarını toplumda o an için en kötü durumda olanlar her kimse onlara yarar sağlayacak biçimde tazmin etmemiz gerekir. Diğer bir deyişle devletin sosyal adalet dağıtıcı fonksiyonlarının bulunması gayri meşru değildir, ve böyle bir uygulama olması başarılı olanın başarısının ödüllendirilmesini engellemek zorunda değildir.

Temel eserleri

A Theory of Justice, 1971
Political Liberalism, 1993, (Siyasal Liberalizm, Bilgi Üni. Yay.)
The Law of Peoples, 1999, (Halkların Yasası, Bilgi Üni. Yay.)

Önemli makaleleri ve katkıda bulunduğu eserler

“Outline of a Decision Procedure for Ethics”, 1951, Philosophical Review
“Two Concepts of Rules” 1955, Philosophical Review
“Justice as Fairness”, 1957, J of Philosophy
“The Sense of Justice”, 1963, Philosophical Review
“Constitutional Liberty and the Concept of Justice” 1963, Friedrich ve Chapman editörlüğünde, Nomos, VI: Justice
“Legal Obligation and the Duty of Fair Play”, 1964, S. Hook’ın editörlüğünde, Law and Philosophy
“Distributive Justice”, 1967, Laslett and Runciman’ın editörlüğünde, Philosophy, Politics, and Society
“The Justification of Civil Disobedience”, 1969, Bedau’nun editörlüğünde., Civil Disobedience
Theory of Justice, 1971.
“Justice as Reciprocity”, 1971, Gorovitz’in editörlüğünde., Utilitarianism
“Legal Obligation and the Duty of Fair Play”, 1971, Murphy’nin editörlüğünde, Civil Disobedience and Violence
“Some Reasons for the Maximin Criterion”, 1974, AER
“Fairness to Goodness”, 1975, Philosophical Review
“A Kantian Conception of Equality”, 1975, Cambridge Review
“The Basic Structure as Subject.”, 1977, American Philosophical Quarterly
“Kantian Constructivism in Moral Theory” 1980, Journal of Philosophy
“The Basic Liberties and Their Priority”, 1982, McMurrin’in editörlüğünde, Tanner Lectures on Human Values
“Social Unity and Primary Goods”, 1982, A. Sen ve B. Wiliams, editörlüğünde., Utilitarianism and Beyond
“The Idea of an Overlapping Consensus”, 1987, Oxford Journal for Legal Studies
“The Priority of Right and Ideas of the Good.”, 1988, Philosophy & Public Affairs
“The Domain of the Political and Overlapping Consensus”, 1989, NYU Law Review
“Themes in Kant’s Moral Philosophy”, 1989, Forster’ın editörlüğünde, Kant’s Transcendental Deductions
Collected Papers, 1999
Lecture on the History of Moral Philosophy, Barbara Hermann ile, 2000

MsXLabs Üye Girişi