YAPRAKLARIN GÖREVİ
Bitkilerin yeşil saplarında fotosentez hücreleri olduğu halde, asıl görev yapraklara düşer. Yaprakların su geçirmez kültikül tabakasını oluşturan epiderma (deri) tabakası vardır. Bu dış zarın alt yanı delik deliktir. Deliklerin herbirinin bir çift koruyucu hücresi vardır. Bu hücreler epiderma hücrelerinden basınçla gelen su ile dolar ve deliklerin açılmasını sağlar. Ufak deliklerden gün boyunca karbondioksit girer ve oksijen dışarı atılır. Yaprağın içinde su buharının yoğunlaşması, havadaki yoğunlaşmadan daha çoktur. Böylelikle, ufak gözenekler açıldığında yaprak kurumaya başlar. Gerekli nem, damarlar aracılığıyla sağlanır. Yaprağın sulama sistemini oluşturan damarlar, su ve erimiş tuz gereksinimini gövde tiplerinden elde eder.
Yaprağın epiderma tabakası içinde uzun hücrelerin oluşturduğu sıralar vardır. Bunlar tıpkı bahçe çitleri gibi epiderma tabakasına dik açıda yer alır. işığa duyarlı kloroplast maddesiyle kaplı olup hücrelerarası hava boşlukları vardır ve gözeneklere bağlıdır. Hücrelerin alt ve üst tabakaları arasında, daha az kloroplast maddesi içeren daha biçimsiz hücreler vardır. Aralarında oluşan hava boşlukları daha geniştir ve yaprağın özüne süngerimsi niteliğini verir. Hava boşlukları, kara bitkierinin yeryüzünü sarmasıyla elde ettikleri ilk özelliktir. Hava boşlukları ve yaprak damarları aracılığıyla bitkilerin tüm kısımları hava ve suyla dolar. Bu temel maddeler de, fotosentez işleminin hammaddeleridir.
Doğanın Enerji Dönüşümü ve Besin Kaynağı Yaprak
Bitkinin gövde ve dallarına bağlı,genellikle yeşil renkli,yassı organlardır.Yapraklar gövde üzerine dizilirken birbirinin üstünü örtmezler.Böylece güneş ışığından tüm yapraklar en iyi şekilde yararlanır.
Odunsu gövdelerde kambiyum tabakası bulunur.Kambiyum otsu gövdelerde bulunmaz.
İletim Demetleri
Bitkilerde iki tür iletim demeti vardır.Bunlar soymuk boruları ve odunsu borular dır.
Soymuk boruları:Yapraklar tarafından üretilen besin maddelerini tüm vücuda dağıtan yapılardır.Canlı hücrelerden oluşmuştur.
Odunsu boruları:Önceden canlı olup,daha sonradan ölerek içi boşalmış hücrelerden oluşurlar.Kök tarafından alınan su ve mineraller bitkinin diğer kısımlarına odunsu borularla taşınır.
Tomurcuk- Kulakçık
Yaprak kını ile dal arasında tomurcuk vardır.Bazı bitkilerde yaprak kınına bağlı,yaprağı andıran çıkıntılar vardır.Gül ve bezelye de açıkça görülebilen bu yapılara kulakçık denir.
Yaprak üç kısımdan oluşur;
1-Yaprak kını:Yaprak sapını gövdeye bağlayan şişkince kısma denir.
2-Yaprak sapı:Yaprak ayasını gövdeye bağlayan kısımdır.
3-Yaprak ayası:Yaprağın geniş ve yassı olan kısmına denir.Ayanın üst yüzü parlak ve düz,alt yüzü ise damarlanmış şekilde görülür.
Yaprak Çeşitleri
Yapraklar,dallara dizilişlerine ve yaprak aylarının yapılarına göre iki ana grupta incelenir.Yaprak ayası tek parça halinde olan yapraklara basit yaprak denir.Yaprak ayası çok parçalı ise bileşik yaprak denir.
Basit yapraklar aya şekline göre çeşitli şekillerde incelenirler; - Oval (kayısı)
- Şeritli(buğday)
- Yuvarlak(ayva)
- İğne biçiminde(çam)
- Spatül şeklinde(söğüt)