Üye Ol
Giriş
Hoş geldiniz
Misafir
Son ziyaretiniz:
08:18, 1 Dakika Önce
MsXLabs Üye Girişi
Beni hatırla
Şifremi unuttum?
Giriş Yap
Ana Sayfa
Forumlar
Soru-Cevap
Tüm Sorular
Cevaplanmışlar
Yeni Soru Sor
Günlükler
Son Mesajlar
Kısayollar
Üye Listesi
Üye Arama
Üye Albümleri
Bugünün Mesajları
Forum BB Kodları
Your browser can not hear *giggles*...
Your browser can not hear *giggles*...
Sayfaya Git...
Pazartesi, 29 Nisan 2024 - 08:18
Arama
MaviKaranlık Forum
Sıfat Tamlamaları
-
Tek Mesaj #1
_Yağmur_
VIP
VIP Üye
6 Mayıs 2010
Mesaj
#1
VIP
VIP Üye
Sıfat Tamlamaları
Annem belediye doktoruydu.
Penceresinden kavak ağaçları görünen bir sağlık ocağı
nda çalışır, çoğu günler beni de yanında götürürdü. Orada
tek çocuk
olmanın krallığını yaşar, oyalanır; haşarılıklarımın, afacanlıklarımın hoş görüleceğini bilmenin kolaylıklarından fazlaca yararlanır, buna karşılık beni mıncıklamalarına,
yanaklarımı pembeleştiren makaslar
uçuşan pamukçukları
yakalamaya çalışırdım.
Kavakları silkeleyen rüzgâr
oyun arkadaşım olurdu.
Koca bahçe
, önümde mülkümmüş gibi uzanır, bense onu
tasasız gözler
le izlerdim. Annemin masasında,
güzel çerçeveler
içinde benim ve babamın resmi dururdu. Gurur duyardım.
Kocaman bir masası ve koltuğu
başka bir boyut
kazanırdı. (Murathan Mungan; Pamukçuklar)
Yukarıdaki parçada en az iki kelimeden oluşan ve koyu harflerle yazılmış olan kelime gruplarının ilk kelimelerinin yazılmadığını, son kelimelerin (isimlerin veya isim tamlamalarının) düşünelim:
Annem belediye doktoruydu.
Sağlık ocağı
nda çalışır, çoğu günler beni de yanında götürürdü. Orada
çocuk
olmanın krallığını yaşar, oyalanır; haşarılıklarımın, afacanlıklarımın hoş görüleceğini bilmenin kolaylıklarından fazlaca yararlanır, buna karşılık beni mıncıklamalarına,
makaslar
almalarına ses çıkarmazdım. Pencereden uzanır,
pamukçukları
yakalamaya çalışırdım.
Rüzgâr
oyun arkadaşım olurdu.
Bahçe
, önümde mülkümmüş gibi uzanır, bense onu
gözler
le izlerdim. Annemin masasında,
çerçeveler
içinde benim ve babamın resmi dururdu. Gurur duyardım.
Masası ve koltuğu
vardı annemin. Annemi makamında daha çok severdim sanki, ya da sevgim
boyut
kazanırdı.
Öncesindeki kelimeler çıkarıldığında isimlerin anlamları eksilmiş oldu. Kelime anlamı olarak değil de cümleye kattığı anlam bakımından eksilme oldu.
Sağlık ocağı nasıl bir sağlık ocağı?
Çocuk nasıl bir çocuk?
Makaslar nasıl makaslar?
Pamukçukları hangi pamukçuklar?
Rüzgâr nasıl bir rüzgâr?
Bahçe nasıl bir bahçe?
gözlerle nasıl gözler?
çerçeveler nasıl çerçeveler?
Masası ve koltuğu nasıl masa ve koltuk?
Boyut hangi boyut, ne boyutu?
İsim tamlamasında olduğu gibi sıfat tamlamasında da isimlerin (asıl unsur) tam olarak anlaşılması ve tanınması için onlardan önce bazı kelimeler getirerek anlamlarını nitelik ve nicelik yönünden tamamlarız.
Sıfat Tamlaması Tanımı
Bir veya daha fazla sıfatın bir (veya daha fazla) ismi sayı, renk, biçim, hareket, durum, sayı ve yer bakımından nitelediği veya belirttiği kelime gruplarına
sıfat tamlaması
denir.
Sıfat Tamlamalarının Özellikleri
Sıfat tamlamalarında birinci kelimeye
tamlayan
; ikincisine de
tamlanan
denir. Tamlayan, tamlananın anlamını bütünler. Tamlayan, yani sıfat yardımcı unsurdur; tamlanan, yani isim de asıl unsurdur. Tamlayan başta gelir, tamlanan sonda. Bu "Türkçede yardımcı unsur başta; asıl unsur sonda bulunur" kuralına göre açıklanabilir. Grubun vurgusu tamlayandadır.
İsim tamlamasında olduğu gibi sıfat tamlamasında da tamlananla tamlayanın nereden ayrılacağı iyice kavranmalı, anlam her zaman ön plânda tutulmalıdır.
Penceresinden kavak ağaçları görünen / bir / sağlık ocağı
Tek / çocuk
yanaklarımı pembeleştiren / makaslar
uçuşan / pamukçuklar
Kavakları silkeleyen / rüzgâr
Koca / bahçe
Tasasız / gözler
Güzel / çerçeveler
Kocaman / bir / masası ve koltuğu
Başka / bir / boyut
Sıfatla isim eksiz birleşir. Yani tamlama eki yoktur.
Kırık kalp, serin serviler...
Bütün sıfatlarla sıfat tamlaması yapılabilir:
Niteleme Sıfatlarıyla
Kocaman / bir masası ve koltuğu
Koca / bahçe, tasasız / gözler, güzel / çerçeveler
Mavi deniz, tatlı su, yakın arkadaş, çalışkan öğrenci, yuvarlak masa, akciğer, Akdeniz, karabiber, başbakan, başhekim...
İşaret sıfatlarıyla
Bu
soruyu kim cevaplayacak?
Kitabı
şu
genç almıştı.
O
eşyaları nereye götürüyorsun?
Öteki
sorulara geçiniz.
Beriki
masaları da taşıdık.
Asıl sayı sıfatlarıyla
Her gün
iki
saat ders çalışır,
bir
saat de kitap okurum.
Bir
ağaç bile bırakmamışlar; kesmişler.
Yüz
yıl öncesine geri döndük.
Türkiye nüfusunun
yetmiş
milyon olduğu söyleniyor.
Beş
milyon ton patates
Sayıyla değil de diğer birimlerle ölçülen nesneler için
10 cm
ip,
2 m
kumaş,
100 ton
kömür,
3 kg
şeker...
Sıra sayı sıfatlarıyla
77. yıl, 11'inci bölük, birinci gün, ikinci gelişimiz,
Kesir sayı sıfatlarıyla
Yüzde bir ihtimal, yarım ekmek, çeyrek (dörtte bir) ekmek...
Üleştirme sayı sıfatlarıyla
İkişer elma, yedişer kişi, ellişer milyon, birer gün arayla,
Belgisiz sıfatlarla
kimi
insanlar,
bir
yaz günü,
her
soru,
birtakım
insanlar,
birkaç
kişi,
tüm
insanlar,
bütün
varlıklar...
Soru sıfatlarıyla
Nasıl
kitaplardan hoşlanırsın?
Kaç
gün sonra geleceksin?
Eve giderken
hangi
otobüse bineceğiz?
Kaçıncı
sınıfta okuyor?
Ne
gün geleceğini söyledi mi?
Kaçar
kişilik gruplar hâlinde gideceğiz?
Kaçta kaç
hisse istersin?
Sıfat-fiillerle veya sıfat-fiil gruplarıyla
Penceresinden kavak ağaçları görünen / bir sağlık ocağı
yanaklarımı pembeleştiren / makaslar
Kavakları silkeleyen / rüzgâr
uçuşan / pamukçuklar
mavileşen / manzara
eserken yelken açmadığım / rüzgâr
daha deniz görmemiş / bir çoban çocuğu
gecenin bitmeğe yüz tuttuğu / an
Sıfat ve zarfların anlamlarını, miktar ve derece bakımından tamamlayan zarfların meydana getirdiği kelime grupları da birer sıfat tamlamasıdır.
en tatlı, çok güzel, pek doğru, daha gösterişli...
Sıfat tamlamasında sıfatla isim arasına noktalama işareti konmaz. Meselâ, virgül konursa ilk kelime tek başına kalmış olur, dolayısıyla isimleşir.
Genç
adama gülümseyerek baktı. (genç: sıfat)
Genç, adama gülümseyerek baktı. (genç: isim, özne)
]
Birkaç sıfat, arka arkaya sıralanarak bir ismi niteleyebilir veya belirtebilir:
Karanlık, büyük, korkutucu ve nemli bir evdi.
Yavaş, vakur, tatlı bir kadın sesi
Aynı şekilde bir sıfat birden fazla isme ait olabilir:
Yüksek dağlar, tepeler, yaylalar, o bölgenin coğrafî yapısını oluşturur.
Pahalı elbiseler, ayakkabılar
Tamlanan, tamlayan veya her ikisi birden kelime grubu olabilir. Sıfat tamlaması da başka bir sıfat tamlamasında tamlayan ya da tamlanan olabilir:
Seher musikisi > Engin seher musikisi> Bir engin seher musikisi
Şu / gözlüklü adam
Mum rengi / çehreler
Yumuşak ve korkak / adımlar
Bacalara takılan / şu beyaz bulutlar
Ay ışığındaki / büyülü şeffaflık ve nur
Koklamadan attığım / gül demeti
Cümlede isim, sıfat ve zarf olarak görev yaparlar.
Bu yumuşak ve pembe tenli avı, pençesinde sıkarak yükseldi.
Sabah ezanı okunurken başlayan yağmur, birdenbire sağanak hâlini aldı.
Sıfat tamlamalarında eğer tamlanan zaten tamlayanın anlamında varsa düşürülür. Bilinir ki o sıfat o isimden başkasına ait değildir. Bu durumda bu sıfatlara
adlaşmış
sıfatlar
denir:
Ağlayan insanlar bir gün güler. Ağlayanlar bir gün güler.
Gelen ... giden ... aratır Gelen gideni aratır.
Hasta adamı hastahaneye yetiştiremediler Hastayı yetiştiremediler.
Üçler basamağı,
1453'ten sonra...
Gençler ağaç dikiyor.
Tembeller başarılı olamaz
Kaynak
BEĞEN
Paylaş
Paylaş
Bu mesajı
1
üye beğendi.
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
Cevapla
Kapat
Saat: 08:18
Hoş Geldiniz Ziyaretçi
Ücretsiz
üye olarak sohbete ve
forumlarımıza katılabilirsiniz.
Üye olmak için lütfen
tıklayınız
.
Son Mesajlar
Yenile
Yükleniyor...