PEYGAMBER EFENDİMİZİN(S.A.V.) ADETLERİ
1. Hayırlı işlerde sağı, adi işlerde solu kullanmak.
2. Yemekten önce ve sonra elleri yıkamak.
3. Yemeğe besmele ile başlamak, Allah’ın sonsuz ikram ve nimetlerini
tefekkür ederek yemek, sonunda da hamd etmek.
4. Yemekte tabağın kendi önümüze gelen tarafından yemek.
5. Yerde bir sofra bezinin üstünde yemek. İhtiyaç olduğu takdirde masada da
yenilebilir.
6. Yemeğe sofradakiler ile beraber başlamak.
7. Acıkmadıkça yememek, tam doymadan yemeği bırakmak.
8. Tabağa az yemek koydurtup artık bırakmamak.
9. Sofrada sağ dizi dikip, sol dizi yere yatırmak.
10. Saf ipek ve saf altın ümmet-i Muhammed’in erkeklerine haram
kılınmıştır.
11. Selamı yaymak. Selam, kelamdan önce gelir.
12. Eve girince ilk söz ev halkına selam vermek olmalıdır.
13. Selamla birlikte samimiyetle, tebessüm ederek musafahada bulunmak.
14. Musafaha ile birlikte, hürmet, samimiyet ve şefkate vesile olan
kucaklaşmalar yapılabilir. Süfli hisleri uyandıracak sarılmalar caiz değildir.
15. Musafahada önce eli uzatan çekmelidir. Biz çekersek buluşmadan
memnuniyetsizlik manası çıkabilir.
16. İlmiyle amil din adamları ile adil devlet başkanlarının eli öpülür, beşeri
hisleri yok olmuş yaşlı hanımlara selam verilebilir, gerekirse eli de
öpülebilir. Yeter ki fitneye sebep olmasın.
17. Hediyeleşmek ve gelen hediyeye aynıyla veya daha güzeliyle karşılık vermek.
18. Az gülmek, gülünce kahkaha ile değil, tebessüm ederek gülmek. Mütebessim
olmak.
19. Çoğu zaman susmak, tefekkür etmek, ihtiyaç olunca konuşmak.
20. Tane tane, orta bir ses tonuyla konuşmak. Çok mühim şeyleri üç defa tekrar
etmek.
21. Konuşmaya Allah’ın adıyla başlamak ve Allah’ın adıyla bitirmek.
22. Nefsi ve dünyalık bir şey için öfkelenmemek. Bir hak zayi olduğunda ve
uhrevi meselelerde, Allah ve din hakkı için öfkelenmek.
23. Doğru sözle şaka ve mizah yapmak.
24. Boş işler (malayani) ile iştigal etmemek.
25. Uyku için yatınca önce sağ tarafına yatmak, sağ yanağını sağ avucunun içine
koymak ve o günün muhasebesini yapmak.
26. Yüzükoyun yatmamak.
27. Yatağa girdiğinde avuçları açık olarak birleştirerek İhlas, Felak ve Nas
surelerini okuyup avucunun içine üfleyip sonra bütün vücudunu sıvazlamak, bunu
üç defa tekrarlamak.
28. Beyaz giymek.
29. Mest giymek.
30. Ayakkabı giyerken önce sağdan başlamak, çıkarırken de önce soldan çıkarmak.
31. Takke ve sarıkla başı kapatıp namazı öyle kılmak.
32. Soğan ve sarımsak kokusuyla mescid ve meclislere yaklaşmamak.
33. Üzerinde kudsi kelimeler ve ayetler yazılı eşya ile tuvalet ve pis yerlere
girmemek.
34. Misafire elinde bulunandan ikramda bulunmak. Misafir ve ziyaretçileri temiz
bir kılık kıyafetle karşılamalı.
35. Aksırınca sesi az yükseltip, “Elhamdülillah” demek. Böyle diyene
de “Yerhamükellah” demek. Bize dediklerinde “Yehdina ve
yehdikümüllah” diye cevap vermek. Bu üçe kadar böyle mukabele şeklinde
devam edebilir. Üç defadan fazla aksıran olursa, nezleden aksırmıştır ve
mukabele gerekmez.
36. Esnemeyi mümkün olduğu kadar gizlemek. Ağzı elle kapayarak gidermeye gayret
etmek. Namazda iken esneme gelirse, ayakta ise sağ elin, diğer hallerde ise sol
elin tersi ile ağzı kapatmak münasip olur.
37. Davete icabet ve hediyeyi kabul etmek.
38. Kapıyı üç defa vurmak, cevap verilmezse geri dönüp gitmek. “Kim
o?” diye sorulduğunda, “Benim.” dememek, kendimizi açık bir
şekilde tanıtmak, maksadımızı belirtmek. Kapının tam karşısında durup içeriyi
gözleme durumunda bulunmamak. Biraz kenarda durarak, ailedeki mahremiyeti
görmekten içtinap etmek.
39. Ayakta bevletmemek. Tuvalette idrar saçıntısından, korunmak. Hadiste kabir
azabının çoğunun idrar saçıntısından ileri geldiği bildirilmiştir. Tuvalete
ihtiyaç için oturduğu vakit ön ve arkanın kıbleye karşı dönük olmaması
gerekir.40. Banyo yapılan yere bevletmemek. Çünkü vesvesenin çoğu bundandır.
41. İnsanların istifade ettiği gölgeliklere, yol ve yol kenarlarına, çeşme ve
pınarlara bevletmemek, pisletmemek ve de tükürmemek. Hadiste, bunu yapanların
lanetlenmesinden korkulacağı bildirilmiştir.
42. Kasık ve koltuk altı temizliğine titizlik göstermek. Buralardan ayrılan
parçalar temizken ayrılmasına da dikkat etmeli ve cünüp iken buraları tıraş
etmemelidir. Bu tür temizlik caiz olsa da sünnete uygun değildir.
43. Büyük ve umumi banyolarda tesettürle yıkanmalı, peştamal kullanılmalı.
44. Mümkünse her abdest alışta misvak (fırça) kullanmak.
Diyanet İşleri Başkanlığının neşrettiği misvak hadisi tercümesinde şöyle bir
hüküm mevcuttur: “Misvaktan kasıt dişlerin temizlenmesi, ağız içindeki
kötü kokunun giderilmesi ve mikropların yok edilmesidir. Bunu temin eden Erek
ağacından başka fırçalar da varsa, o da misvak yerini tutar.”
45. Emin ve muttaki insanlarla istişare etmek, neticedeki karara tevekkülle
uymak.
46. Cömertlik. “Cömert Allah’a yakın, cimri ise Allah’a
uzaktır. Cömertlik kökü cennette olan bir ağacın dünyaya sarkmış dalıdır. Kim o
dala tutunursa o dal onu cennete çeker.”
47. Çok tefekkür etmek. “Tefekkür gafleti izale eder. Ölümü tefekkür etmek
fani lezzetleri acılaştırır. Eşyanın üzerindeki fena damgasını gösterir.”
48. Borçlanmalarda durumu yazıyla veya bir şahitle tevsik etmek. Böyle bir
tedbir asla itimatsızlık sayılmaz. Anlaşmalarda değişik tevil ve tefsirlere yol
açacak boşluklar bırakılmamalıdır. Durumu net olarak tespit etmek lazımdır.
49. Bir yakını vefat eden Müslüman kardeşini teselli ederek taziyede bulunmak.
“Allah merhuma rahmet etsin.” şeklinde dua yapılır. Taziye ziyareti
vasati üç gün içinde yapılır. Üç günden sonraki ziyaretlerde vefatı hatırlatıp
hüznü deşmek uygun olmaz. Evinden cenaze çıkan kimseler üzüntüden dolayı yemek
hazırlayıp sofra kuramazlar. Bunun için vefalı komşular bir müddet bu eve yemek
getirirler. Böylece hüzünlerine ortak olduklarını fiilen göstermiş olurlar.
Cenaze sahibi üç gün kendisine kolayca erişilebilecek bir ortam hazırlar ve
böylece kardeşlerinin taziyede bulunabilmelerine imkan tanınmış olur
50. Ölmüş kimseleri hayırla yad etmek.
51. Mevtanın ardından yüksek sesle ve çırpınarak, saç baş yolarak ağlamamak.
Böyle yapmak kadere itiraz ve Cenabı Hakkın takdirini itham etmek olur. Ayrıca
bu mevtaya iyilik değil azaba vesile olur.
52. Sekerat halindeki hastalara “La ilahe illallah, Muhammedün
rasulullah.” şeklinde telkinde bulunmak. Hastanın dudaklarını temiz ve
ıslak bir bezle sulandırıp kurumamasını sağlamak. Ölüm vaki olup son nefes
verilince, okumalar durdurulur ve cenazenin uzağında devam edilebilir. Çenesinin
açık kalmaması için mendil ve benzeri şeylerle başa bağlanır. Gözleri açık ise
kapatılır.
53. Kabirleri ziyaret etmek. Gafleti dağıtır ve uhrevi tefekküre vesile olur.
Kabristanın kapısına yaklaşınca, kabir halkına gizlice selam verilir. “Ey
kabir sakinleri, esselamu aleyküm. Sizler bizden önce geldiniz, bizler de
sizleri takip edeceğiz. Size Allah’tan af ve mağfiret dileriz.”
Şeklinde selam ifade edilebilir. Sonra ziyaret edilecek merhumun ayakucu
tarafından yaklaşılır. Yüzüne müteveccihen veya kıbleye karşı durulur.
Kur’an ve dualar okunabilir. Ziyaret esnasında mezarları çiğnemek
mekruhtur. Şayet geçip gitmek için başka müsait yol yoksa, merhuma sevap hediye
edilerek, geçilebilir. Mezar üzerindeki yeşillikler yolunmaz, bilakis çiçekler
ekilir. Kurumuş otlar ayıklanır.
54. Hasta akraba, dost ve arkadaşları ziyaret etmek. Onlara teselli ve ümit
vermek. Ziyareti uzun tutmamak. Hastanın hoşa gitmeyecek hallerini başka yerde
anlatmamak.
55. Sıla-i rahimde bulunmak. “Akrabayla alakayı kesen bir kimsenin
bulunduğu meclise Allah’ın rahmeti inmez.”
56. Zemzem suyunu hürmeten ayakta ve kıbleye karşı dönerek içmek.
57. Anne-babaya itaat etmek, onlara ihsanda bulunmak, kalplerini kırmamak ve
hayır dualarını almak.
