I. İNÖNÜ SAVAŞI (6-10 Ocak 1921):

I. İnönü savaşı TBMM ile Yunanlılar arasında, batıda yapılan bir savaştır.

15 Mayıs 1919'da İzmir'e asker çıkarmakla başlayan Yunan hareketi 30 mayısa kadar sürmüş ve bir yönden Ayvalık, bir yönden Menderes yörelerine kadar topraklarımız işgal altına girmiştir. İkinci Yunan hareketi bir yıl sonra (22 Haziran 1920) başlamış ve Nazilli-Uşak yöresi, Bursa ve dolayları kaybedilmiştir. Bu zaman içinde, Türk halkının yer yer kurduğu savunma cephelerinin yanı sıra Büyük Millet Meclisinin açılması, emperyalizme karşı girişilen savaşın örgütlenme bilincinin dünya önünde siyasal ifadesi olmuştur. Büyük Millet Meclisi hükümetinin 6-7 ay içinde gerek iç isyanların bastırılmasında, gerek ordunun yeniden örgütlenmesinde gösterdiği çabalar, İtilaf Devletleri'ni (İngiltere, Fransa, İtalya) yeni Tedbirler arama zorunda bırakmıştır. Çerkez Ethem'in B.M.M.'nin disiplinli ordu kurmak yolundaki çalışmalarına karşı çıkmasının yarattığı anlaşmazlığın genişlemesi ve bir buhran niteliği alması, düşmanın yeni bir taarruza geçmesini hazırlayan etkenlerin başında gelir.

6 Ocak 1921'de Bursa-Yenişehir doğrultusunda taarruza geçen Yunanlılar 3-4 gün içinde İnegöl-Karaköy-Bilecik ve Sakarya boğazını geçerek İnönü-Gündüzbey savunma hattına vardılar. Yunan ordusu 20 bin piyade eri, 50 top, 150 ağır makineli tüfek, 200 süvari; Türk ordusu 6 bin piyade eri, 28 top, 50 ağır makineli tüfek ve 300 süvari gücündeydi.

Türk komutanlık karargahı İnönü'de kuruldu. Yunanlılar bütün ağırlıklarıyla İnönü üzerine yüklendiler. Taarruz eden düşmanın hem insan, hem cephane bakımından çok yüksek sayıda bulunması ordumuzun yenilmesine yol açabilirdi. Ama cephanenin en ileri hatlarında süngü süngüye yapılan savaşlarda "ya istiklal, ya ölüm...!" diyebilen Türk evladının gösterdiği büyük direnç, 10 Ocak akşamı taarruzu durdurdu. Karanlık basınca Yunan ordusu geri çekilmek zorunda kaldı. Geri çekilirken Gündüzbey yöresindeki 24. Tümenimizle temasa gelmesi düşman cephesinde büyük bir korku ve şaşkınlık yaratmıştı. Çöküntü büyümüş, geri çekilme hareketinde düzensizlik baş göstermişti. Bu durumu çok iyi değerlendiren Batı cephesi Komutanı Albay İsmet İnönü Bursa yöresine çekilen düşmanı sıkı bir şekilde takip etme kararı vererek, önemli sayıda araç ve gereç ele geçirilmesini sağladı.

• TBMM'nin ilk meydan savaşıdır.
• TBMM için bu savaş SAVUNMA savaşıdır.
• Savaşı TBMM'i kazanmıştır.

1. İnönü Savaşı Sonuçları :

Sevr' den önce Eskişehir'e kadar gelen Yunanistan, Anadolu demiryolları' nın bu önemli noktasını ele geçirmek ve güçlerini ispat etmek istiyordu. Fakat Türklerin gücü hem Yunanlıları püskürttü, hem de bölgedeki ayaklanmaları bastırdı. Savaş sonunda Yunanistan ilk kez geri çekildi, halkın Meclise güveni arttı ve İtilâf Devletleri paniğe kapıldı.

• TBMM'nin ilk meydan savaşıdır.
• TBMM düzenli ordusunun ilk savaşıdır.
• TBMM'ne bu savaştan sonra güven artmıştır.
• Vergiler kolay toplanmaya, askere alınma işlemleri düzenli hale gelmiştir.
• Bu savaşın sonunda S.S.C.B. ile Moskova Antlaşması" imzalan­mıştır.
• Batılı Devletlerin Londra Konferansınıtoplamasına neden olmuştur.
• Fransa ve İtalya TBMM'ne yaklaşmışlardır.
• Çerkez Ethem Ayaklanması bastırılmıştır.
• İstiklal Marşı kabul edildi.
• Anayasa kabul edildi. Afganistanla antlaşma yapıl­mıştır.

1. İnönü Savaşının Türk Tarihi Açısından Önemi :

Birinci İnönü Savaşı, Kurtuluş Mücadelemizin ilk büyük başarısı olmuş ve Büyük Millet Meclisinin siyasal gücünün ağırlık kazanmasını sağlamıştır.