YILDIZ KÜMELERİ
Yıldızlar, bulundukları evrim düzeyine göre iki öbeğe ayrılır :1. öbek yıldızlar(populasyon1) daha yakın zamanda oluşmuş,değişik yaşlardadır.Dolasıyla bu yıldızlar,evrimlerinin sonuna ulaşan daha yaşlı yıldızların patlamasıyla oluşan ağır elementler bakımından zengindirler.II.öbek yıldızlar yaşlı yıldızlardır;bu yıldızlar ağır element bakımından fakirdir.I.öbek yıldızlar disk ve gökada yıldızlarından II.öbek yıldızlar ise küresel kümelerden oluşur.

Yıldız kümelerinin astronomlar için iki önemli tarafı vardır:
1. Yıldız kümelerindeki yıldızlar aynı uzaklıkta kabul edilir.
2. Hepsi aynı anda oluşmuştur ve bu yüzden yaşları ve içerikleri aynı kabul edilir.

Yıldız kümeleri yıldızların ortak bir çekim etkisiyle bir arada durmasıyla oluşmuştur. Tiplerine ve içeriklerine göre ikiye ayrılır:

1- AÇIK YILDIZ KÜMELERİ
Galaktik küme olarak da adlandırılan açık kümeler,birbirlerine kütle çekimiyle bağımlı çoğunlukla genç ve sıcak yıldızlardan oluşmuştur.aynı bulutsunun oluşturduğu yıldızları kapsayan bu kümeler:50 ile 10000 arasında yıldız içerir.Açık kümeler, gezegenimsi bulutsular dışında gökyüzünün en gençleri sayılabilirler.Birkaç on milyon yıldan daha yaşlı açık kümelerin olmamasının sebebi,içindeki yıldızların zamanla, gökadanın dönüşünden dolayı dağılmasıdır Küresel yıldız kümeleri açık yıldız kümelerinden oldukça farklıdır.Tek ortak yönleri,birbirlerine kütle çekimiyle bağlı yıldızlardan oluşmalarıdır.Küresel kümeler,açık kümelerin aksine ,sadece galaktik düzlemde değil aynı zamanda bu düzlemin dışında,Samanyolu'nu küresel bir biçimde çevrelerler.Zaten galaktik düzlemde bulunan kümelerin gözlenmesi yoğun gaz bulutları tarafından engellendikleri için oldukça zordur.Bu nedenle gözlenen küresel kümelerin çoğu düzlemin dışındadır.

Bugün yaklaşık 150 küresel küme biliniyor.Bu kümeler yaklaşık olarak 100000 yıldız içermektedir.Küresel kümelerin en belirgin özelliği ise düzgün küresel yapıda olmalarıdır.Teorik olarak diğer dönen gök cisimleri gibi,kutupsal bir basılma meydana gelmesi beklenir.fakat şekillerinin bu derece düzgün olması çok yavaş dönmesiyle açıklanabilir.

Küresel kümelerin diğer bir önemli özelliğide ,açık kümelerin aksine,populasyon II olarak gruplandırılan yaşlı ve fakir yıldızlardan oluşmalarıdır.Bu yüzden çok fazla yeni yıldız oluşturamazlar

Açık Yıldız Kümeleri
M44:Yedi kız kardeş ve Ülker olarak adlandırılan küme Boğa takımyıldızında yer alıyor.çok yakın olması ve 1,4 kadirlik yıldızlardan oluştuğu için çok rahat gözlenebilir.Uzaklığı yaklaşık 400 ışık yılı

M21:Yay takım yıldızında yer alan ve toplam parlaklığı 6,5 olan bu küme 12.kadirden olan 40 yıldız içermekte uzaklığı yaklaşık 3000 ışık yılı
M23:İçerdiği yıldız bakımından zengin olan bu küme yay takım yıldızında yer alıyor.Toplam parlaklığı 6,9 kadir olan küme uçan yarasayı andırıyor.Uzaklığı yaklaşık 4500 ışık yılı
M6:Akrep takım yıldızında bulunan bu küme toplam parlaklığı 4,3 olduğundan rahatlıkla çıplak gözle seçilebilir.Bize yaklaşık 2000 ışık yılı uzaklıkta.
M7:M6'ya sadece 4 derece uzaklıkta bulunan kümenin parlaklığı daha az.
M29:Gama Cyğni'nin(Kuğu) 2 derece güneydoğusunda bulunan bu kümenin toplam parlaklığı 7 kadirdir. Uzaklık ise 7200 ışık yılı.
M39:Kuğu takımyıldızının en parlak yıldızı Deneb'in 10 derece doğusunda yer alan küme 5,4 kadirlikte bize 900 ışık yılı uzaklıkta.
M52: 15.kadirden parlak 200 yıldıza sahip kümenin toplam parlaklığı 7 kadirdir.Kraliçe takımyıldızında.
M103:Kraliçe takımyıldızında

2-KÜRESEL YILDIZ KÜMELERİ
En çok yer aldıkları bölge yay takım yıldızı bölgesidir,yaklasık 20 küresel küme kapsar.
M2:Kova takımyılzında bulunan küme yaklaşık 50000 ışık yılı uzaklıkta,toplam parlaklığı 7 kadir.
M3:Küme,Av köpekleri takımyıldızında bulunuyor.yaklaşık 45000 yıldızdan oluşan küme her saniyede bize 170 km hızla yaklaşıyor.toplam parlaklığı 6,4 kadir.
M13:Herkül takımyıldızında bulunan küme küresel kümelerin en tanınmışıdır.ışık kirliliği olmayan yerlerde çıplak gözle görülebilen küme yaklaşık 25000 ışık yılı uzaklıkta toplam parlaklığı 6 kadir.
M5:Terazi ve Yılan takımyıldızları arasında bulunan küme 6 kadir parlaklıkta açık havalarda çıplak gözle görülebilir.
M10, M12:İkiside yılancı takım yıldızında bulunmakta,birbirlerine çok yakın olup 16000 ışık yılı uzaklıktalar.
M15: Pegasusta bulunan küme 7 kadir parlaklıkta ve 40000 ışık yılı uzaklıkta.
M22:Bilinen en eski küme olarak düşünülen küme toplam 6 kadir parlaklıktadır.toplam 7000 yıldız içeren küme açık gecelerde çıplak gözle görülebilmektedir

BULUTSULAR
Bulutsular bir ya da bir kaç yıldızın yakınında yer aldığında ışıldar ve parlak bulutsu biçiminde gözlenir;bunların ayırtedıci niteliği uyarıcı yıldızın sıcaklığına ve uzaklığına göre değişir.B 1 tayf tipinde ya da daha soğuk yıldızların yakınında gözlenen parlak bulutsular,yalnızca bu yıldızların ışığını,içerdikleri tozlarla ve bir ışık yayınım mekanizmasıyla yansıtırlar.Bu tipe yansımalı bulutsu denir(Ülker Bulutsusu).Yayılan ışık,uyarıcı yıldızların soğurma çizgilerine benzeyen bir tayf ve yıldızlarda gözlenen bir mavilik gösterir.Bulutsular çok sıcak yıldızlarla birleştiğinde,yayım çizgileri taşıyan bir tayf oluşur, bu tip bulutsu sarmal bulutsu ya da H II bölgesi adını alır.(Orion bulutsusu)

Parlak bulutsuların boyutları onlarca ışık yılı ve kütleleri de Güneşin birkaç bin katıdır.Bazı ışıklı bölgeleri,kimi karanlık maddeler örter(At başı nebulası) işte bunlar karanlık bulutsuları oluşturur.

Yıldızlar arası parlak maddenin bir başka türüde Süpernova kalıntılarına bağlı bulutsulardır.(Crabe Bulutsusu) Çember biçimdeki bazı bulutsulara yanlış bir adlandırmayla Gezegenimsi bulutsular denmiştir.Gerçekte morötesi ışınların gazı iyonlaştırmasından doğan ve çok sıcak bir yıldızı çevreleyen küresel kabuk biçimindeki bir bulutsu söz konusudur.Bu bulutsu merkez yıldızın oluşum evrelerinde fışkıran gazlardır.

Aslında amatör astronomlar için galaksilerin,yıldız kümelerinin ve bulutsuların göz zevki dışında bir önemi yoktur.Her ne kadar dergilerde ve kitaplarda gördümüz renkli ve parlak görüntüler görülmemesine rağmen gökyüzünde onları görmek değişilmeyecek bir ziyafettir.Bu yüzden önemli yıldız kümelerinin yerlerini belirtmeden geçemedik.