Nötron Yıldızları ve Süpernovalar
Güneş'ten 15 kat büyük bir yıldız hidrojen yakıtını bitirip tamamen helyum atomlarından oluşan kırmızı deve 10 milyon yılda ulaşır. Güneş ise 10 milyar yılda bu hale gelir. Yıldızların boyutları büyüdükçe ömürleri azalır. Çünkü o devasa kütlelerinin dağılmaması ve gerekli enerjiyi üretebilmeleri için daha fazla nükleer füzyon gerçekleştirirler.
Kırmızı süper dev haline gelen büyük yıldız çekirdeğindeki sıcaklık 1 milyar dereceye erişinceye kadar yanmaya devam eder. Füzyon reaksiyonları bu esnada ağır elementler üretir ve sonunda yıldızın çekirdeği demire dönüşür. Demir füzyon reaksiyonlarının son halkasıdır ve demirden daha ağır elementlerin üretimi sırasında dışarıya enerji verilmez aksine dışarıdan enerji alınır.
Isı azalırken çekirdeği büzülen yıldızın sıcaklığı bir süre sonra 1 milyar dereceye ulaşır. Büzülen yıldız bu durumda basıncı dengeleyemez ve çöker. Protonlar elektron yakalayarak nötrona dönüşürler. Dönüşüm aşamasında dışarıya nötrino adı verilen parçacıklar yayımlanır. Artık dev yıldız bir nötron yıldızıdır.
Güneş'ten 15 kat büyük olan yıldızımız artık yarıçapı 1 km ancak yoğunluğu 1 santimetreküpte 1 milyar tondur. Buna bir örnek vermek gerekirse, Güneş büyüklüğündeki bir yıldızı bir futbol topu hacmine küçültürseniz, hacmi küçülmesine karşılık kütlesinde bir değişiklik olmaz ve yıldız çok çok yoğunlaşır.Öyle ki nötron yıldızından alınan bir çay kaşığı dolusu parça yaklaşık 1 milyar ton gelir. Yıldız çekirdeğinin çökmesi sonucunda dışa fırlatılan yıldızın dış bölümü süpernovadır.
Süpernovalar çok yüksek nötrino kaynakları olarak bilinirler. Bundan yaklaşık 50 bin yıl önce patlayan bir yıldızın oluşturduğu süpernovayı biz ancak 1987 yılında görebildik. Işığının ve nötrinonun Dünya'ya ulaşması için 50 bin yıl gerekmiştir. Süpernova 1 milyar Güneş'ten daha parlaktır.
Kaynaklar;
TÜBİTAK Yayınları / Evrenin Kısa Tarihi (Joseph Silk) / Çeviri: Murat Alev
Zamandayolculuk (Çetin Bal)
Son düzenleyen nötrino; 9 Eylül 2014 17:43
