Uygur ve Karahanlilarin üzerinde kuruldugu Isik göl, Ili Havzasi ve Dogu Türkistan'in bir bölümü Çagatay Hanligi'nin çöküsünden sonra, Duglat emirlerinin hâkimiyetine girmisti. Timur'dan sonra kendini toparlayan hanligin idarecileri, putperest Kalmuk, Oyrat gibi kabilelere karsi cihat eden Müslüman kimselerdi. Bunlardan biri Veys Han'dir (1418-1428). Yerine geçen oglu Esen-Buga (1429 -1462), Timurlular ile mücadele etmistir. 17.nci yüzyilda bu bölgelerde Hoca adi verilen yerli kisiler hâkim idi. Mançu Sülâlesi boyunca (1644-1911) Çin'e baglanan bölge halki daha sonra sik sik Çin'e karsi ayaklanmistir. Bunlar'dan 1866 yilinda baslayan, Yakub Bey (Atalik Gazi) tarafindan idare edilen ayaklanma önemlidir. Türkistan'in istiklâlini amaç edinen Atalik Gazi, kendini Kasgar Hani ilân ederek önemli basarilardan sonra müstâkil hale gelmistir (1874). Fakat Çin, Rus ve Ingiliz kiskacina giren Atalik Gazi, çareyi Istanbul'a elçiler göndererek (1870) Sultan Abdulaziz'e tâbi olmakta bulmustur.. Osmanlilar karsilik olarak, o dönemde içinde bulunduklari güç sartlardan dolayi silâh ve iktisadî ögretmenler göndermekten baska yardim yapamamislardir. Atalik Gazi'nin ölümünden sonra ülkesi Çinliler tarafindan tekrar isgal edilecektir (1877).
MsXLabs.org & Osmanlı Tarihi
