Halifelik (Hilafet) Nedir?

Bu kelimenin birbirinden farklı birkaç anlamı vardır. Buna göre:

1- Birisinin yerine vekil olarak geçen kimse,
2- Hz. Muhammed (S.A.V)'den sonra ona vekalet etmek üzere yerine geçen kimse,
3- Kalfa, baş ustadan sonra gelen yetişmiş, ehil kimse.

Halife kelimesinin en yaygın kullanıldığı yer Peygambere vekâlettir.

Hz. Peygamberin vefatından sonra onun yerine geçene halife denmiştir. İlk halife bilindiği gibi Hz.Ebu Bekir'dir. Ondan sonra gelen Hz. Ömer, Osman Ali ile birlikte bu ilk dört halifeye İslâm tarihinde Hulefâ-i Raşidin (ergin, yetkin halifeler) denir. Peygamberin yerine geçen kişi anlamında olmak üzere halifeye "imam" da denir. Burada imam bilinen anlamından çok farklı olarak "devlet başkam" demektir. Halife veya imam Peygamberin vekili veya halefi (yerine geçen kimse) olarak Müslümanların lideri durumundadır. Dinî emirlerin uygulanmasına hem önderlik hem de nezaret eder.

Halifelik İslam dünyasında sonu gelmez tartışmalara sebep olmuştur. Bu tartışma, hatta mücadele, Peygamberden sonra yerine ilk olarak kim geçmeliydi (Ebu Bekir mi, Ali mi?) diye başlamış, yüzyıllarca sürmüş, birçok dinî-siyasî mezhep türemesine yol açmıştır.
1517'de Yavuz Sultan Selim, Mısır'ı fethetmesinden sonra, Mısırdaki son Abbasi halifesi Mütevekkil Alallah'tan halifelik yetkisini almış ve böylece halifelik Osmanlılara geçmiştir. Bundan sonra Osmanlı padişahları "HalifeH rûy-ı zemin" yeryüzünün halifesi) veya HaIîfe-i müslimin" (Müslümanların halifesi) -diye anılmıştır. Dört halife devrinden itibaren zaman zaman halife yerine "emiri'l-mü'minîn" (mü'minlerin emiri) ifadesi de kullanılmıştır.

Halife ve halifelik tasavvuf ilmi sahasında da önemli bir terimdir. Bir tarikatın en üst düzeydeki temsilcisinin yani kurucusunun veya şeyhinin tarikat mensupla! ından liyakat sahibi birini kendine vekil seçmesi durumunda bu seçilen kimseye halife denir. Bir tarikatta bu rütbeye yükselen kimseye artık hem şeyhi hem de tarikatı temsil edecek, tarikatla ilgili karar ve görüş ortaya koyabilecek ölçüde yetkili biri demektir.

İslam Ansiklopedisi

MsXLabs Üye Girişi