Isı ve Sıcaklık Nedir?
Yanan bir sobaya elimizi değdirirsek elimiz yanar. Bir buz parçasını tuttuğumuz zaman, elimizin hareketsiz kalacak kadar üşüdüğünü hissederiz. Kışın soğuk bir havada üşürüz. Yazın güneşin altında ısınırız. Güneşin altına koyduğumuz bir cisim bir süre sonra ısınır. O cismi daha sonra gölgelik bir yere aldığımız zaman yavaş yavaş soğuduğunu görürüz. Bir başka örnek daha verelim. Aynı kütlede ve aynı cins iki cisim alalım. Birini gölgede bırakalım diğerini de güneşin altına koyalım. Daha sonra güneşin altına bıraktığımız cisme alıp, gölgedekinin yanına koyalım Bir süre sonra ikisi de, aynı sıcaklıkta olacaktır. Buradan şu gerçeğe varmak olasıdır. Güneşin altına koyduğumuz cisim bir süre sonra ısınmıştır. Dolayısıyla bir ısı kazanmıştır. Aynı cismi alıp gölgeye koyduğumuz da soğur. Böylece ısı kaybına uğrar.
Genelde ısı ve sıcaklık aynı şey olarak farz edilir. Genellikle halk arasında her ikisinden de aynı şeymiş gibi söz edilir. Oysa fizik dilinde ikisi de farklı şeylerdir. Isı ve sıcaklığın arasındaki farkı, bir örnekle anlatmaya çalışalım.
İki kap alalım. Bu kaplardan birine su, diğerine de zeytinyağı koyalım. İkisini de güneşin altına bırakılım. Bir süre sonra, her iki sıvının da içine birer termometre batırdığımızda, sıcaklıklarının farklı olduğunu görürüz.
Buna başka bir örnek daha verebiliriz:
Bir tencere suyu ateşin üstünde ısıtalım. Su içindeki termometre 30°C’yi gösterene kadar ateşin üzerinde kalsın. Daha sonra büyük bir kazanın içine su dolduralım. Aynı derecede yanan bir ateşin üzerine koyalım. Onu da termometre 30°C’yi gösterene kadar ateşin üzerinde bırakalım. Sonuçta kazanın içindeki suyun, 30°C sıcaklığa ulaşması için daha uzun bir süre kalması gerekecektir. Yani kazanın içindeki suyu 30°C derece sıcaklığa kadar ısıtabilmek için, daha fazla ısı vermek gerekmektedir. Bu da ısı ve sıcaklık arasındaki farkı gösteren bir başka deneydir.
Bu arada bazı cisimler ısı kazanmalarına rağmen, uzun süre sıcaklıklarını korurlar. Bunlardan biri de buzdur. Bir kalıp buzu güneşe bırakalım. Üzerine de bir termometre koyalım. Termometre sıfır dereceyi gösterecektir. Bu termometre buz eriyip de su oluncaya dek sıfır derecede kalacak, sıcaklığı ondan sonra yükselmeye başlayacaktır.
Isı birimi kalori’dir. Kalorinin tanımı şöyledir: 1 gram suyun sıcaklığını 1 derece ısıtan ısıya, 1 kalori denir.
Bir başka ısı birimi de Thermi'dir. Thermi 1 milyon kaloriye eşittir.
MsXLabs.org & Temel Bilgiler Ansiklopedisi
