Cassini, Rhea'nın Uçuk Atmosferini Keşfetti
NASA’nın Cassini uzay aracı Satürn’ün buzlu uydusu Rhea’nın etrafında, oksijen ve karbondioksitten oluşan, egzosfer olarak bilinen oldukça zayıf atmosfer keşfetti. İlk defa bir uzay aracı doğrudan Yer’den sonra başka bir gök cisminin her ne kadar çok ince de olsa atmosferinde oksijen molekülü keşfetti.
Rhea’nın üzerinde Satürn’ün manyetik alanı dolanırken oksijen görülmektedir.Bunun nedeni gezegenin manyetik alanında tuzaklanan enerjik parçacıkların uydunun su-buz yüzeyine akması ve burada kimyasal tepkimeler gerçekleştirerek oksijenin açığa çıkmasını sağlamasıdır.
Karbondioksitin kaynağı ise tam kesin değildir. Karbondioksitin kaynağı tamamen bir bilmecedir. Bu bilmecenin uydunun uzaktan yapılacak gözlemleriyle çözülmesi beklenmektedir. Karbondioksitin varlığı kuyrukluyıldızlarda da olduğu gibi ilkel Güneş bulutsusundan tuzaklanmış kuru buz olabilir. Ya da uyduda var olan su buzu içinde tuzaklanmış organik moleküllerin ayrışmasıyla ortaya çıkmış olabilir. Karbondioksit ayrıca uydunun yüzeyine çarpan karbonca zengin küçük göktaşlarından da kaynaklanıyor olabilir.
Uydunun yüzeyindeki oksijen yoğunluğu Yer’dekinden yaklaşık beş trilyon kat daha az olarak hesaplanmıştır.Ama yüzeydeki ayrışmadan dolayı ortaya çıkan oksijen, Merkür ve Ay’ın egzosferinden kabaca 100 kat daha fazla yüzey yoğunluğuna sahip olmasını sağlamaktadır. Bu karbondioksit ve oksijen oluşumu yüzeyinde karmaşık bileşiklere sahip evrendeki birçok buzlu gökcisminde de aynı şekilde oluyor olabilir.Her ne kadar Rhea çok soğuk ve yaşam için gerekli olan sıvı sudan yoksun olsa da yaşam için aranan özelliklerden birine sahiptir. Varolan oksijen, uydunun yer altında var olabilecek bir okyanus yaşamının olduğunu gösterebilir.
Fakat Rhea’da henüz bir okyanus saptanmamıştır.Saptanan oksijen ve karbondioksite sahip çok ince atmosfer ile Rhea, Satürn sisteminde bulunan bu tür atmosfere sahip ikinci uydu oldu. Bu tür atmosfere sahip ilk uydu Titan olup kalın nitrojen metan atmosfere sahiptir.Fakat bunun yanında atmosferi çok az da olsa karbondioksit ve oksijen içermektedir.
Bilim insanları, Hubble Uzay Teleskobu ve Jüpiter’in buzlu uydularını araştırmak için fırlatılan NASA’nın Galileo uzay aracının uzaktan gözlemleri ile Rhea’da çok ince oksijen ve karbondioksit atmosfer olduğundan şüpheleniyorlardı.Diğer Cassini gözlemlerinde ise moröte bombardımandan sonra Satürn’ün buzlu halkasındaki parçacıklardan kaçan oksijen saptanmıştı. Uzay aracı tarafından doğrudan gözlem ise uydunun 101 kilometre yakınından geçmesiyle gerçekleşmiştir.
26 Kasım 2005, 30 Ağustos 2007 ve 2 Mart 2010 tarihlerinde uzay aracında bulunan iyon ve nötr kütle tayfölçeri ve Cassini plazma tayfölçeri tarafından alınan verilerin birleştirilmesiyle bu yeni çalışma ortaya çıkmıştır. İyon ve nötr tayfölçer oksijenin yoğunluğunu bir metre küpte yaklaşık 50 milyar molekül, karbondioksiti ise bir metre küpte yaklaşık 20 milyar olarak saptamıştır. Plazma tayfölçeri ise pozitif ve negatif iyonların akımı ile oksijen ve karbondioksitin kütlelerini karşılaştırmıştır.
Kaynak:Cassini(01 Aralık 2010) Son düzenleyen nötrino; 13 Mayıs 2016 00:28
