Ay’daki Tavşan Tünelinden Aşağıya Doğru
Beyaz Tavşan’ı delikten aşağıya doğru takip ederken Alice için tamamen yeni bir dünya hayat buldu. Orada sırıtan bir kedi, nargile içen bir tırtıl, Mad Hatter ve diğerleri vardı.Bu durum Alice’de merak uyandırdı... (Alice Harikalar Diyarında hikayesinden bir alıntı)

Peki ya Ay’da bulunan tavşan tünelinin aşağısında ne bulunmaktadır?NASA’nın Ay Yörünge Kaşifi (Lunar Reconnaissance Orbiter - LRO) bilim insanlarında merak uyandıran yüzlerce metre derinliğe sahip tünel görüntüleri göndermektedir. Bu tünellerin yerbilim açısından ‘harikalar diyarı’na girişler olduğu düşünülüyor.

Devasa tüneller ilk kez Japon uzay aracı Kaguya tarafından görüntülendi. Günümüzde ise güçlü Ay Yörünge Kaşifi Kamerası (Lunar Reconnaissance Orbiter Camera - LROC), tünellerin girişlerinin ve etraflarının yüksek çözünürlükteki görüntülerini bize aktarmaktadır. Kayuga ve LROC’dan alınan görüntülerin incelenmesi sonucu bu tünellerin lav borularına açıldığı tespit edilmiştir.

Lav boruları, volkandan akan lavın üst katmanı soğumaya başlarken lavın aşağı kısmının boru şeklinde kanallara akmaya devam etmesi ile oluşur. Yüzeydeki katılaşan lav, aşağıda erimiş lavın akışkan sıcaklığını korumasına ve akmaya devam etmesine izin vererek yalıtır. Lav boruları, Yer üzerinde de bulunmakta ve basit yapılardan, labirent şeklinde kilometrelerce genişliğe sahip olan çeşitlerde, karmaşık yapılarda bulunmaktadır.

1960’larda Ay’a ayak basılmadan önce araştırmacılar Ay yüzeyinin altında tüneller ağının varlığını, erimiş lav nehri kalıntılarını önermişlerdi. Bu kuramları Ay etrafındaki yörüngelerde dolanan önceki araçlardan alınan görüntülere bağlıyorlardı. Çünkü görüntülerde açığa çıkan uçsuz bucaksız Ay düzlüğünde ya da Ay denizinde kıvrılan derecik olarak adlandırılan yüzlerce uzun, dar kanallar apaçık bu durumu göstermekteydi. Bilim insanları bu dereciklerin binlerce yıl önce lavın içinden aktığı aşağıya doğru inen tünellerin yüzeydeki kanıtı olduğuna inanıyorlardı.

Tepeye açılan tüneller eğer zamana meydan okuyarak açık kalırlarsa, bir gün Ay’ı tekrar ziyaret ettiğimizde Ay’a doğru gelen ufak göktaşlarından ve bunun gibi tehlikelerden bizi koruyabilirler. Ayrıca tüneller harika radyasyon kalkanları olup, ısısal çevreyle de uyumlulardır. Eğer Ay’ın yüzeyinden iki metre aşağıya inecek olursak sıcaklık -30 ile - 40 santigrad derece arasında sabitlenmektedir. Her ne kadar bu sıcaklıklar bize soğuk gibi gelse de unutulmamalıdır ki Ay’ın eşleğinde sıcaklık, geceleri -150 santigrad dereceye düşmekte ve öğlenleri de 100 santigrad dereceye kadar çıkmaktadır. Bu yüzden bu tüneller Ay yüzeyindeki oldukça düşük ve yüksek sıcaklık derecelerinden kaçmanın yolunu arayan kaşifler için iyi bir haberdir. Görünüşe göre bilim insanları Beyaz Tavşan’ı izlemeyi sürdürecekler.
Gökyüzünde bize en yakın gökcismi olan ve yıllarca üzerinde araştırma yaptığımız uydumuz Ay hala bizi şaşırtmaya devam etmektedir. Kim bilir ileride karşımıza daha neler neler çıkartacak?