Abdullah bin Zübeyr
Doğumu: 624
Ölümü: 692
(Arapça: عبد الله بن الزبير), sahabelerden Zübeyr bin Avvam ile halifelerden ilki olan Ebu Bekir bin Kuhafe'in kızı Esma bint Ebu Bekir'in oğlu, İslam peygamberi Muhammed bin Abdullah'ın eşlerinden biri olan Ayşe bint Ebu Bekir'in yiğenidir.
Emevîlere karşı dokuz yıl süreyle halifelik iddiasında bulunan Arap komutanı ve devlet adamı. Daha 14 yaşındayken Yermuk Savaşı'na katıldı, sonra da Mısır'ın ve Kuzey Afrika'nın fethinde önemli roller oynadı. Cemel Vak'ası'nda teyzesi Ayşe'nin askerlerine komuta etti. Muaviye'nin ölümünden sonra halife olan Yezit'in egemenliğini kabul etmedi. Yezit'in orduları onu Mekke'de kuşattı, bu kuşatmadan Yezit'in ölümü üzerine kurtuldu. Fakat Yezit'in yerine halife olan Abdülmelik ona karşı Haccac'ı gönderdi. Haccac'a 6,5 ay karşı koyduysa da sonunda öldürüldü.
Hayatı Beni Esed kabilesine mensup olan Abdullah henüz gençliğinden itibaren İslam Ordusu ile Bizans ve Sasani İmparatorluğu'na karşı yapılan bir çok savaşa katıldı. Yine, Tunus bölgesine düzenlenen bir seferde (647 veya 649), Roma bölge valisi olan Gregory'i öldürerek zaferin kazanılmasında önemli bir rol oynadı. Cemel Savaşı'nda teyzesi Ayşe bint Ebu Bekir ve babası Zübeyr bin Avvam'ın yanında, Ali'ye karşı savaşmıştır.
Emeviler'e Karşı Ayaklanması Abdullah bin Zübeyr kendisi gibi, I. Yezid'e biat etmeyen Hüseyin bin Ali'nin Kerbela'da aile efradıyla birlikte öldürülmesinin ardından, hilafetini ilan etti ve Mekke, Medine ve Hicaz halkı ona biat etti.
I. Yezid Döneminde Halkın Emeviler'e karşı tutumunu ve otorite boşluğunu akıllıca kullanarak hükmettiği alanı, Arabistan'ın güneyi, Irak, Suriye'nin büyük bölümü, Mısır'ın bir bölümü olmak üzere genişletti.
II. Muaviye ve I. Mervan Dönemleri II. Muaviye, hüküm sürdüğü 683 - 684 yılları arasında, Abdullah'a karşı bir varlık gösteremediyse de, O'nun ani ölümüyle başa geçen I. Mervan hüküm sürdüğü kısa dönemde (684 - 685) Mısır'ı ve Suriye'yi hakimiyeti altına aldı. Hariciler'in de bu dönemde, Irak merkezli bir isyan çıkarmalarıyla birlikte, Abdullah'ın hükümeti Hicaz bölgesine sıkıştı.
Abdülmelik Dönemi Abdullah bin Zübeyr, 685 yılında tahta çıkıp halife olan Abdülmelik bin Mervan'ın Haccac bin Yusuf komutasındaki ordusuyla yaptığı savaşı kaybetti ve 692 yılında bu savaşta öldürüldü.
Vikipedi, Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
