Mâtüridiyye (Mâtüridîlik)
MsXLabs.org & İslam Ansiklopedisi
İmam Muhammed Matüridi'nin kurmuş olduğu itikadi hak mezheplerden biridir. Bu alandaki diğer hak mezhep ise Eş'ârilik'tir. Ebu'lHasen el-Eş'ari tarafından kurulan Eş'arilik de Matüridilik gibi itikad konularında fikir beyan ederken aşırılıktan kaçınmış, Ehl-i Sünnet paralelinde bir yol izlemiştir. Bu sahada Ehl-i Sünnet görüşünden ayrılan mezheplerin sayısı daha çoktur. Bunların ünlüleri ise Kaderiyye, Mutezile, Cebriyye'dir.
Matüridi mezhebi, müteşabih ayetler, ahiret, kader, kaza ve insanın fiilleri konusunda Peygamber ve ashabının yolunu izlemiş, fazla tartışmaya girmemiş, bu konuları fazla kurcalamamıştır. İndi yorumlardan kaçınmıştır. Yalnız kul iradesi, (irade-i cüzz'iyye), Kur'an'ın yaratılmış olup olmaması, hüzünkubuh gibi bazı meselelerde ve bunların açıklığa kavuşturulması da akla daha çok yer vermiş, böylece Mutezile'ye yaklaşmıştır. Kısaca Matüridilik Eş'ariliğe nazaran daha rasyonel görüşler ortaya koymuştur.
Eşarilere göre cüz'i irade (kula ait irade) yaratılmıştır, Matüridilere göre cüz'i irade yaratılmamıştır. Eş'arilere göre hüzün ve kubuh akılla bilinmez, Matüridilere göre bilinir. Eş'ariler Allah'ın varlığını birliğini din bildirir derler, Matüridiler Allah akılla bilinir derler.
Mâtüridiyye mezhebine göre:
- Allah'ın fiillerinin bir sebebi bir hikmeti vardır.
- Peygamberlik için erkeklik şarttır.
- Ümitsizlik halinde tevbe makbul makbul değildir.
- Taklidi iman geçerlidir.
- Allah'ın vadinden dönmesi caiz (geçerli)dir.
Eş'ariyye mezhebine göre:
- Allah'ın fiilleri için bir sebep aranmaz.
- Peygamberlik için erkeklik şart değildir.
- Ümitsizlik halinde tevbe makbuldür.
- Taklidi iman geçerli değildir.
- Allah'ın vadinden dönmesi caiz (geçerli) değildir.
