Dalga bir ortamın (Katı,sıvı,gaz hatta plazma olabilir) maruz kaldığı etkiyi iletmesidir. Örneğin Suya bir taş attığımızda su bu etkiyi dalgalarla etrafına yayar. Bir nevi ortamın tepkisi de diyebiliriz. Örneğin aşağıdaki çatala (Diyapazon) küçük bir darbe vurduğumuzda ortama (Hava:Gaz) bir dalga salar ve bu dalgayı ses olarak duyarız. Suya bir taş atığımızda oluşan şekli biliyorsunuz eğer suda bir titreşim hareketi yaparsak ta aşağıdaki gibi dalgalar oluşur.Aşağıda iki titreşim kaynağının oluşturduğu dalgaları görüyorsunuz.
Resim-1 de bir dalganın şekli görülmektedir. dalgaların özellikleri şu şekildedir.
1-İki tepe ya da iki çukur arasındaki mesafeye dalga boyu denir ve λ ile gösterilir
2-Dalganın yüksekliği (Şiddeti) Genliktir.
3-Dalganın br saniyede oluşum sayısına frekans (f) denir.Bir dalga kaç saniyede oluşuyorsa ona da periyot (T) denir.
Bir uzun ipe bir dalga kazandırdığımızda o dalganın devam ettiğini görmüşsünüzdür.Buna atma da denir. Eğer ipin ucu serbest ise dalga sonunda olduğu gibi geri döner ama ucu sabit bir yere bağlı ise dalga ters dönüp geri gelir.
Serbest Uç Atma Sabit uç Atma Ses dalgalarının oluşması için mutlaka bir ilk enerjiye ihtiyaç olduğunu dolayısıyla da bir bu enerjiyi aktarma ihtiyacından dolayı dalga oluştuğunu anlamışsınızdır.Dalgaların tümü enerji taşırlar. Sesdalgalarının taşıdığı enerji sayesinde ses bombası yapıldığını ve bunların da binaları yıkmakta kullanılabildiğini burada natırlatmakta yarar görüyorum.Yine tusunami dalgaları (Dev Su dalgaları) nın önene çıkan evleri ve ağaçları yıkabildiğini biliyorsunuzdur.
Ama biz şimdi günümüzün en önemli konusu olan deprem dalgalarını,nedenlerini,sonuçlarını ve çeşitlerini inceleyeceğiz.
DEPREM DALGALARI
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzeyini sarsma olayına "DEPREM" denir.Depremler yer altında biriken enerjinin boşaltılmasını sağlar.Böylece yer kabuğu daha kararlı hale gelir.aşağıda dünyamızın şeklini görüyorsunuz.
Şimdi de bu dalgaların nasıl oluştuğundan bahsedelim.genel olarak üç çeşittir.
1-
DALGALARI Yayılma hızları en büyük olan ve bu nedenle kayıt merkezlerine ilk gelen dalgalardır.odak noktasından başlayıp her doğrultuda yayılan ilk sismik dalga olduğu için adını alan dalgaya (p) dalgası denir.yayılma hızı 5.5-7 km/sn aralığında değişir. bu hareket katı,sıvı ve hava ortamında ilerleyebilir.içinden geçtikleri kayaları sıkıştırır ve gerer .özellikleri nedeni ile bu dalgalara boyuna dalgalar olarak da adlandırılırlar.
2-
DALGALARI P dalgasına oranla yayılma hızı daha az olan ve bu yüzden kayıt istasyonunda ikinci gelen dalgalardır. s dalgalarının hızı 2-6 km/sn aralığında değişir.titreşim hareketleri yayılma doğrultusunda dik düzlem üzerinde aşağı-yukarı doğrudur.bu özelliği ile enine dalgalar olarak da adlandırılırlar.
3-YÜZEY DALGALARI Odak Noktasından Başlayan Ve Üst Merkezde Ulaşan Dalgalar,Arazide İkinci,Bir Hareket Yaratır Ki Bu Harekete Yüzey Dalgaları Denir. P Ve S Dalgalarına Oranla Hızları Daha Az,Periyotları Daha Büyük Ve Boyları Uzundur Kayıt İstasyonların En Son Gelir. Rayleigh Dalgası (Hızlı Yüzey dalgaları) Ve Love (Yavaş Derin) Dalgası Gibi İki Türü Vardır.Bina Hasarlarında S Dalgaları Gibi Yıkıcı Özellik Taşırlar.
