Şimşek ve Yıldırım
Fırtına sırasında elektrik boşalmasının yol açtığı ışık olayı. Düşey yönde hareket eden bulutlar, atmosferin çeşitli noktalarında büyük elektrik yüklerinin birikmesine neden olurlar. Bu bulutların tabanı ile yer arasındaki ya da iki bulut arasındaki veya bir bulut içindeki elektrik boşalmalarına yıldırım, bu olayın ışıklı görüntüsüne şimşek denir. Çeşitli değişik tipler gösteren şimşek olayı sırasında açığa çıkan enerji, milyarlarca Joule'u bulur, canlıları öldürür, yapıları yıkar. Atmosferde Doğal Elektriklenme; Şimşek ve Yıldırım
Çevremizde gözlemleyebildiğimiz en büyük elektrik olayı, şimşek ve yıldırımdır. Bulutları oluşturan su tanecikleri ve havadaki toz parçacıkları, rüzgâr nedeniyle sürtünme sonucu elektriklenir. Bulutların bir bölümü (–) yükle yüklenirken, bir bölümü (+) yükle yüklenir. Yüklü bulutlar birbirine yaklaştığında bir buluttan diğerine yük akışı olur. Bu olaya şimşek denir. Bazen aynı bulutun alt ve üst kısımları zıt yükle yüklendiği için şimşek aynı bulut içinde de oluşabilir. Elektrikle yüklü bir bulut, yere yeterince yakınsa, bulut üzerindeki yükler etki ile yeryüzünü elektrikler. Bunun sonucunda yerle bulut arasında yük boşalması olur. Bu olaya yıldırım denir. Şimşek ve yıldırım sonrasında şiddetli bir patlama duyulur. Buna gök gürültüsü denir. Bunun nedeni, elektrik boşalması sırasında havanın anîden aşırı derece ısınıp genleşmesidir. Işık, sesten çok daha hızlı olduğu için, önce ışık görülür daha sonra gürültü duyulur.
Yıldırım, gök gürültüsü ve şimşekle görülen, gökyüzü ile yer arasındaki elektrik Bboşalmasıdır. Şimşek, bir bulutun tabanı ile yer arasında, iki bulut arasındabir bulut içinde elektrik boşalırken oluşan kırık çizgi biçimindeki geçici ışığa denir.
Gök gürültüsü ise, şimşek çakması ya da yıldırım düşmesinden yaklaşık 5 6 saniye sonra duyulan, patlamaya benzer çok yüksek sestir. Çünkü ışık hızı ses hızından fazladır. Volkanik patlamalar ve kum fırtınaları esnasında da, toz veya kül bulutu içerisindeki statik elektrik nedeniyle yıldırım oluşabilir. Yıldırım düşmesi sırasında peşinde yüklü elektrik molekülleri, yani iyonlardan oluşmuş bir iz bırakır. Düşebileceği yerde oluşabilecek hasarı önlemek amacıyla paratonerler kullanılır.
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
