Çini
Bir çeşit beyaz topraktan yapılan, genellikle bir yüzü motifle süslendikten sonra sırlanan balçık levha.
Balçık, beyaz balçık ve kaolin karıştırıldıktan sonra süzülür ve eleklerden geçirilerek günlerce havuzlarda bekletilir. Böylece çininin yapılması için gerekli olan çamur sağlanmış olur. Çamura istenilen biçim verildikten sonra kurutulur ve fırınlanır. Piştikten sonra üzeri çeşitli boyalarla motiflenip sırla kaplanan bardak, vazo, çömlek vb. şeyler son olarak yeniden fırınlanır ve çini elde edilmiş olur. Anayurdu Asya olan çininin ilk örneklerine Çin'de rastlandığı için bu ad verilmiştir. Güzel sanatlarda çok önemli bir yeri olan çinicilik Türk ve İslâm sanatında da gelişmiş bir sanat kolu durumundadır.
Karahanlılar ve Gaznelilerin de bezemelerinde çiniye büyük önem verdikleri bilinmektedir. Çini, tabak, vazo, bardak, süs eşyaları yapımında olduğu gibi, duvar kaplaması olarak mimarîde de geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Anadolu Selçukluları çiniyi genellikle asıl çini denilen büyük levha olarak ya da mozaik çini denilen küçük parçalar olarak kullanmışlardır. Mozaik çiniler eğrisel yüzeyleri kaplamada, asıl çinilerse düz yüzeyleri kaplamada kullanılmaktadır. 16. yüzyıl başlarında İstanbul'da çinilerin gelişmiş ve çok çeşitli örneklerine rastlanmıştır. Bu dönemde İznik'te kurulan çini yapımevlerinin, çiniciliğin gelişmesine büyük katkılarda bulunduğu bilinmektedir. Günümüzde Kütahya'da çini atölyeleri bulunmaktadır.
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs
