Yeryüzü Şekilleri - Dağ
Çevrelerindeki araziye göre pek yüksek olan, inişli çıkışlı kabartılardan oluşan kaya kütleleri.
Dağları tepelerden ayıran, kapladıkları yerin büyüklüğü ile bulunduğu yerden olan yüksekliğinin çok oluşudur. Dağlar, tek tek kabartılar hâlinde bulunabileceği gibi, çoklukla yan yana ve birbiri ardından sıralanmış dağlar olarak da bulunurlar. Dağlar ya deniz kıyısı boyunda uzanır ya da çevrelerindeki ovalar ve tepeler arasında yükselmiş bulunur. Oluşları ve biçim alışları bakımından dağlar; kırık dağlar, kıvrım dağlar ve volkanik dağlar olarak üçe ayrılırlar. Kırık dağlar; iyice sertleşmiş ve artık kırılgan bir özellik almış bulunan yerkabuğu bölümlerinin türlü hareketler yüzünden kırılarak, kırık çizgilerinin (fay) belirmesiyle ilgili bir şekilde, kimi yerlerinin yükselmesi ve kimi yerlerinin çökmesiyle oluşmuştur.
Batı Anadolu'daki bazı dağlar, Orta Avrupa'nın ve Orta Asya'nın bazı dağları bu tür oluşumun örnekleridir. Kıvrım dağlar; yeryüzünde uzun sıralar biçiminde uzanan, çoklukla birbirine paralel olan yüksek dağlardır. Bu dağlar kuşağı, yerleşmiş eski yığınlar arasındaki oynak ve kıvrılabilen bölümünün yandan olan hareketleri sonucu sıkışması ve kıvrılmasından doğmuştur. Pireneler'den Himalayalar'a kadar uzanan yüksek sıradağlar ve Amerika'nın batı bölümündeki dağlar ile Türkiye'nin kuzey ve güneyini çeviren dağlar, kıvrım dağlardır. Volkanik dağlar ise, yerkabuğunun dayanıksız yerlerinden dışarıya doğru çıkan yanardağ püskürmelerinden doğmuş, taşları ve yapısı, yüksekliği ve biçimi, bu püskürme olayına bağlı dağlardır. Türkiye'de Erciyeş, Süphan, Nemrut ve Ağrı dağları, birer yüksek volkanik dağdır. Volkanik dağlar en çok Atlas-Hint kuşağı ile Pasifik çevresinde oluşmuştur.
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Son düzenleyen Safi; 23 Nisan 2016 01:50
