Osmanlı Kurumları - Darülelhan (Dârülelhan)

Darülelhan

Dârülelhan, Osmanlı Devleti’nin ilk resmi müzik okulu olarak İstanbul’da 1917-1927 arasında faaliyet gösteren dört yıllık eğitim kurumu.

1927’de kapatılmış, yerine İstanbul Belediye Konservatuarı adında yeni bir okul olarak açılmıştır (İstanbul Belediye Konservatuarı, 1986’da İstanbul Devlet Konservatuarı oldu. ). Kelime anlamı olarak "Nağmelerin Evi" anlamına gelir.

Tarihçe

Dârülelhan, Osmanlı Devleti’nde Maarif Nezareti’ne bağlı okullarda öğretmenlik yapmak üzere hem Türk hem batı müziğinin bilen öğretmenler yetiştirmek amacı ile 1917’de kurulmuştur.

Darülbedayi’de müzik öğrenimi

Darülelhan’ın kuruluşundan önce 1914 yılında tiyatro eğitimi için Darülbedayi (Güzellikler Evi) adlı okul kurulmuştu. İstanbul Şehremini (Belediye Başkanı) Cemil Paşa’nın girişimi ile İstanbul’a getirtilen, Paris`teki Odeon Tiyatrosu müdürü Andre Antoine’ın kurduğu Darülbedayi’nin bünyesinde bir de müzik bölümü yer alıyordu. Bu kurum, Dârülelhan’ın hazırlayıcısı olmuştur.

Dârülbedayi’nin resmi açılış töreni hazırlıkları sırasında I. Dünya Savaşı’nın başlaması ve Osmanlı Devleti’nin Fransa karşısında savaşa katılması üzerine Andre Antoine ülkesine geri döndü, okuldaki eğitim-öğretim faaliyetleri ertelendi. Savaş yılları boyunca Darülbedayi’nin tiyatro bölümü öğretmen ve öğrencilerinden bir kısmı zaman zaman temsiller verdiler; böylelik kurum bir okuldan ziyade bir tiyatro topluluğu halini aldı.

Dârülelhan Talimatnamesi

I. Dünya Savaşı devam ederken, Darülbedayi’de görev yapmış bir sanatçı ve eğitmen olan Abdülkadir Bey (Töre) ülkede Türk müizğini günün ihtiyaçlarına göre bir sistem içinde öğretecek bir okulun kurulması gerektiğine dair bir rapor hazırlayarak Maarif Nezareti’ne sundu. Savaş yıllarında müttefik ülke Almanya’dan bir müzik grubunun İstanbul’a gelerek başarılı konserler vermesi, buna karşılık Almanya’ya giden Zeki Üngör başkanlığındaki Türk müzik heyetinin beğenilmemesi üzerine[2] Abdülkadir Bey’in raporu gündeme gelip bakanlıkta görüşüldü ve bir Musiki Encümeni oluşturulmasına karar verildi.

Musiki Encümeni başkanlığına Eski Evkaf Nazırı ve Washington büyükelçisi besteci Yusuf Ziya Paşa getirildi. 1916 yılının Aralık ayında Musiki Encümeni’nin hazırladığı “Dârülelhan Talimatnamesi” yürürlüğe girdi. Bu talimatname ile musiki hocası yetiştirecek ve daha çok Türk Musikisine ağırlık verecek bir okul olan Dârülelhan’ın kurulduğu bildirildi.

1917-1923 dönemi

1917 Ocak ayı başında Maarif Nezareti’nin görevlendirdiği sanatçılar tarafından kadınlar ve erkekler için ayrı binalarda eğitim veren okul açıldı. 1917-1923 yıllarında okulu Yusuf Ziya Paşa başkanlığındaki Musiki Encümeni yönetti. Erkekler bölümü 1918’de kapandı, sadece Türk müziği eğitimi yapılan kadınlar bölümü eğitimi bir süre daha sürdürdü.

1924-1926 dönemi

1923 yılında yeni bir talimatname çıkarıldı, Müzik Encümeni kaldırıldı ve batı müziği tekrar okulun kapsamına alındı; okul vilayet makamına bağlandı. Yeni talimatnameye göre öğrenciler hazırlık sınıfından sonra 3 yıl süren Batı Müziği bölümü veya 2 yıl süren Türk müziği bölümlerinden birisine devam edecekti. Okul, İstanbul Valisi Haydar (Yuluğ) Bey’in gayretiyle 14 Eylül 1924 günü yeniden açıldı Almanya’da müzik öğrenimini tamamlayıp yurda dönmüş olan Musa Süreyya Bey, okul müdürü oldu. Fransa’da müzik öğrenimini tamamlayıp yurda dönen Cemal Reşit Bey de batı müziği bölümünün öğrenim kadrosuna katıldı. 1924-1926 yılları arasında kurum tarafından Dârülelhan Mecmuası adında bir dergi çıkarıldı.

Belediye Konservatuarının kurulması

Darülelhan, 9 Aralık 1926’da kapandı ve Belediyeye bağlı bir kuruluş olarak yeniden örgütlendi. Kapanan okulun yerine, 22 Ocak 1927 tarihinde İstanbul Belediye Konservatuarı açıldı. Yeni açılan okulun bünyesinde Türk Müziği eğitimi yer almıyordu. Dârülelhan müdürü Musa Sürreya Bey, yeni örgütlenmeden sonra görevine konservatuar müdürü olarak 1931 yılına kadar devam etti.

Vikipedi

MsXLabs Üye Girişi