TÜRKİYE COĞRAFYASI
Konumu nedeniyle eski Asya Türk kültürünün Avrupa'ya ulaştırıldığı bir geçit yeri olan Türkiye, aynı zamanda batı dünyasının doğuya açılan penceresidir.Üç tarafı Akdeniz, Karadeniz ve Ege Denizi ile çevrili olan Türkiye'nin deniz sınırları, ülkeyi yalnızca yakın bölgelerle değil, bütün dünya ile komşu haline getirir. Bu uzun kıyılar ve kıtalararası köprü niteliği nedeniyle ülke, büyük ticaret ve göç yollarının merkezi olmuştur.
Avrupa ile Asya kıtaları arasında,genel görünüm olarak bir dikdörtgen biçimindeki Türkiye'nin 790 bin 200 km2'lik bölümü Küçük Asya denilen Anadolu yarımadasında, geri kalan 24 bin 378 km2'lik kısmı Balkan yarımadasının doğusundaki Trakya'da yer alır. Toplam yüz ölçümü 814 bin 578 km2'dir. 8 bin 272 kilometrelik kıyıları ile Türkiye, eski dünya anakaraları ortasında bir deniz ülkesidir.
1941 yılında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi, uzun süren çalışmaları sonunda Türkiye'yi yedi coğrafi bölgeye ayırmıştır. Tespit edilen yedi bölgeden ilk dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir (Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgeleri). Diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki yerlerine göre adlandırılmıştır (İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri).
YÜZEY ŞEKİLLERİ
Genel olarak yüksek bir ülke olan Türkiye'de dağlar geniş yer tutar; buna karşılık, çeşitli düzlükler yani ovalar, platolar ve çöküntü alanları da çoktur. Bu özellik bir yandan iklimi çeşitlendirirken, bir yandan da yerleşme düzenini ve ekonomik yaşamı etkiler.Türkiye iklim, doğal bitki örtüsü, tarım türlerinin dağılışı gibi etmenler göz önünde bulundurularak yedi büyük coğrafi bölgeye ayrılmıştır: Akdeniz, Ege, Marmara, Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri.
Dağlık bir ülke olan Türkiye'nin başlıca sıradağları, kuzeyde ve güneyde genel olarak sahillere paralel geniş yaylar çizerek uzanır. Kuzeydekiler Kuzey Anadolu Dağları, güneydekiler ise Toroslar'dır. Bu sıradağlar Anadolu'nun orta kesimindeki geniş düzlükler tarafından birbirinden ayrılmıştır. Sıradağlar, ülkenin doğu kesimlerinde sıklaşmakta ve yüksek tepeler oluşturmaktadır. Batı kesiminde ise yükseklik azalmaktadır. Ege ve Marmara bölgelerinde sıradağlar seyrektir, bu bölgeler daha çok çukur niteliğindedir. Ülkenin orta kesimlerinde olduğu gibi, Toroslar'ın uzantıları dışında kalan Güneydoğu Anadolu'da da geniş düzlükler yer alır. Türkiye'nin en yüksek dağı olan Büyük Ağrı dağı (5137 m.) ve onun yanındaki sönmüş volkanik bir dağ olan Süphan dağı, Doğu Anadolu bölgesindedir. Karacadağ, Raman ve Sof dağları Güneydoğu Anadolu Bölgesinin başlıca dağlarıdır.
Türkiye'de çok sayıda akarsu bulunmaktadır. Akarsuların büyük bölümünden enerji üretiminde yararlanılır. Doğu Anadolu'nun başlıca akarsularından Fırat ve Dicle nehirleri Basra Körfezine, Orta Anadolu'nun Yeşilırmak, Kızılırmak ve Sakarya nehirleri Karadeniz'e, Batıda Susurluk, Biga ve Gönen çayları Marmara Denizi'ne; Gediz, Büyük ve Küçük Menderes nehirleri Ege Denizi'ne dökülür.
Türkiye göllerinin toplam yüzölçümü 9200 km2yi bulur. Göl sayısı bakımından en zengin bölge Doğu Anadolu'dur. Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü (3713 km2) ile Erçek, Çıldır ve Hazar gölleri bu bölgededir. İç Anadolu'nun en büyük gölleri ise sığ ve çok tuzludur. Ülkenin ikinci büyük gölü olan Tuzgölü (1500 km2) ile Akşehir ve Eber gölleri bu bölgededir. Van Gölü üzerinde vapur taşımacılığı yapılır.
Marmara ve Boğazlar, Karadeniz'i dış dünyaya açan çok önemli su yollarıdır. Bütünüyle ulusal sınırlar içinde yer alan Marmara Denizi, İstanbul Boğazı ile Karadeniz'e, Çanakkale Boğazı ile de Ege ve Akdeniz'e açılır. Türkiye'nin özellikle Ege ve Batı Akdeniz kıyıları girintili çıkıntılıdır ve buralarda çok sayıda körfez yer alır.
İKLİM
Türkiye coğrafi konumu bakımından orta iklim kuşağının güneyinde bulunmakta olup yazları kurak geçen suptropikal iklimin bir tipi olan "Akdeniz İklimi"nin tesiri altındadır.
Akdeniz Bölgesi: Kıyı boyunca yazları sıcak ve kurak,kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi hüküm sürer. Batıda Torosların ardında Burdur Isparta Akdeniz iklimi ile kara iklimi arasında geçiş bölgesidir. Akdenizde 7 ay boyunca ( Mayıs başından Ekim sonuna kadar) denize girilebilir.
Ege Bölgesi: Kıyılarda Akdeniz iklimi hüküm sürer.İç kesimlere doğru iklim sertleşir. Kara iklimi başlar. Ege Denizinde denize girme mevsimi 4-5 ay (Haziran-Eylül sonu) dır.
Marmara Bölgesi: Kışları oldukça soğuktur. Sık sık don olayları ve kar yağışı görülür.Yaz kuraklığı Akdenize nazaran hafiflemiştir. Marmara Denizinde denize girme mevsimi 3 ay (Haziran-Ağustos sonu)dır. Bazen Eylül aylarında da denize girilebilmektedir.
Karadeniz Bölgesi: Her mevsimi yağışlı Karadeniz iklimi 3 tipe ayrılır. Doğu Karadenizde (Trabzon, Rize) yağışlar en yüksek değerde, yaz sıcaklığı yüksek, kışları ılıktır. Orta Karadeniz'de (Ordu) yağışları daha azdır. Akdeniz iklimini andırır. Batı Karadeniz'de (Zonguldak, Sinop) yağış az, yazın nem oranı düşüktür. Karadeniz'de denize girme mevsimi Haziran sonu ile Ağustos ortasına kadardır.
İç Anadolu Bölgesi: Kışları soğuk,yazları akdeniz iklim tipinde yaşanan kuraklıktan daha az sıcak. Yağışlar İlkbahar ve Sonbahardadır.
Doğu Anadolu Bölgesi: Şiddetli kontinental (karasal) iklimin hüküm sürdüğü Doğu Anadolu'da kışlar karlı ve sık don olayları ile birlikte çok uzun sürer.Yazlar Güneydoğu Anadolu bölgesine nazaran serindir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Step iklimi hüküm sürmekte olup yazlar çok sıcak geçer.Kuraklık son derece şiddetlidir. Buharlaşma yoğun olup yılda 1000-2000 m.m ve daha fazlasına ulaşabilir.
DENİZLER
Türkiye'nin üç tarafı denizlerle çevrilidir. Dört denizden üçü Karadeniz, Ege Deniz ve Akdeniz, Atlas Okyanusu açılır. Karadenizi Akdeniz'e bağlayan Marmara Denizi Türkiye'nin toprakları arasında yeralır.
Karadeniz: Kapalı deniz görüşündeki Karadeniz kıyılarının uzunluğu 1695 Km,en derin yeri 2244 M, yüzölçümü 424.000 Km2'dır. Karadeniz "boyuna kıyı tipi" göstermesi dolayısıyla şelf sahası çok sarp olup, kısa mesai de derinlik 1500 m'yi bulur. Buharlaşma az, dökülen akarsu çok olduğundan tuzluluk oranı azdır.
Ortalama Tuzluluk Oranı: %18, Irmak Ağızlarında: %15-16
Marmara Denizi: Karadeniz'le Akdeniz arasında küçük bir iç denizdir. Kıyılarının uzunluğu 1189 Km, derinlik 760m-3500 m, Karadeniz ve Akdenizi birbirine bağlar.
Ortalama Tuzluluk Oranı: % 26
Ege Denizi: Türkiye'nin en uzun ve en girintili çıkıntılı kıyılarına sahip olan denizidir. Kıyılarının uzunluğu 2805 km, en derin yerin 1000 m'dir.
Ortalama Tuzluluk Oranı: Kuzeyde%38, Güneyde % 39
Akdeniz: Türkiye'nin güneyinde uzanan Akdeniz asıl Akdeniz'in doğu bölümünü teşkil eder. Kıyılarının uzunluğu 1577 Km, yüzölçümü: 2.890.000 Km2'dir.
Ortalama Tuzluluk Oranı: Batı'da %36, Doğu'da %039
Son düzenleyen ThinkerBeLL; 5 Aralık 2010 16:27
