İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi (Fransızca: La Déclaration des droits de l'Homme et du citoyen) Fransız Devrimi'nin temelini oluşturan, 26 Ağustos 1789’da demokrasi ve özgürlük sebep gösterilerek yayımlanan temel metinlerden birisi olmuştur.
1789 Fransız Devrimi'nin ardından, insan haklarını korumak amacıyla Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi yayımlandı. 26 Ağustos 1789′da Fransa Ulusal Meclisi'nde kabul edilen 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi, 1791′de kabul edilen Fransız Anayasası'na ön söz olarak eklenmiştir.
Bildiri; insanların özgür doğduğunu ve eşit yaşamaları gerektiğini, insanların zulme karşı direnme hakkı olduğunu, her türlü egemenliğin esasının millete dayalı olduğunu ve mutlak egemenliğin bir kişi ya da grubun elinde bulunamayacağını, devleti idare edenlerin esas olarak millete karşı sorumlu olduğunu, hiç kimsenin dini ve sosyal inançları yüzünden kınanamayacağını ortaya koyuyordu.

Tarihi

24 Mayıs 1773’te Fransa’da “Grande Loge Nationale”, yani günümüzün “Grand Orient de France”ı (GOdF) oluşturulmuştur ve bunun için Fransız Devrimi’nin başarıları olan ilkelerini içinde barındıran bir anayasa hazırlanmıştır. Grand Orient de France’ın bir genelgesinde sonradan İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi olarak değişen “yasa çoğunluğun ifadesidir” sözcükleri bulunmaktadır. İnsanlar daha sonra bundan gururlaMasonluk-Demokrasisi’nin vatandaşları olarak anılmıştır.
İngiliz kolonilerinin Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nden sonra Marquis de Lafayette, 1777 yılında Amerikan bağımsızlığı, eşitlik, özgürlük ve kardeşlik fikirlerini savunmak için Amerika’ya gitmiştir. Böylece Protestanların yurttaşlık hakları için savaş vererek köleliğin kaldırılması için çaba göstermiştir. Özgürlük düşüncesinin inançlı demokratı ve savunucusu olarak “Demokrasi ve İnsan Hakları” için oldukça uğraşmıştır. Bu iki kavram Amerika’da ilk defa asıl olarak George Mason’un kaleminden çıkarak 1776’da “Virjinya İnsan Hakları Bildirgesi”nde kesin olarak belirlenmiştir. Bu dönemde Lafayette George Washington’un yanında Mason Locası’nda yer almıştır.
1778’de Fransa ve Amerika İngiltere’ye karşı birlik olmuş ve İngiltere Fransa’ya savaş ilan etmiştir.
1789 yılında Marquis de Lafayette meclisin askeri kanadından gelen üyesi olmuştur ve Amerikan modelini İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi’nin bir ilk tasarısı olarak yeni ulusal meclise sunmuştur. 26 Ağustos 1789’da ulusal meclis tarafından kabul edilen “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” uzun tartışmaların ve sayısız değişiklik tasarılarının bir ürünüdür, ama aynı zamanda da Lafayette’nin tasarısına dayanmaktadır.

İçerik

İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi bir önsöz ve 17 maddeden oluşmaktadır. Bunlar; insanların hakları ve ulus üzerinde varılan temel hükümleri içermektedir. Bu hükümler özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı koyma gibi doğal ve devredilemez hakların vatandaşlara verilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Her bir insan özellikle hukuk ve kanun önünde eşit olmalıdır. Aynı zamanda mason ve devlet teorisyeni Montesquieu tarafından kendi yazdığı “Kanunların Ruhu” adlı kitabında da talep edilen demokratik güçler ayrılığını da içermektedir. İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi’nin de diğer benzer metinler gibi yayınlandığı tarihte içindeki ifadeler sadece erkekler için geçerlidir. Olympe de Gouges de bunun üzerine 1791 yılında yayınladığı Kadın ve Kadın Yurttaş Hakları Bildirisi ile bütün cinsiyetlerin hukuki, politik ve sosyal anlamda eşit kılınmasını talep etmiştir.
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi de 4 Ekim 1958 yılında yayınlanan Fransız Anayasasının önsözünde yer almıştır. Bu da Fransız anayasasının bir parçası olarak da günümüz 5. Cumhuriyeti’nin anlamını da kaybetmediğini göstermektedir. Bu bildirge Avrupa’daki ilk insan hakları bildirgesidir.

MsXLabs Üye Girişi