Dilatometre

Dilatometre

Genleşme ölçen, özellikle sıvıların görünen genleşmelerini ölçen araçtır.

Bölümlendirilmiş kılcal bir borusu olan küçük bir cam balondan ibarettir. Genleşme katsayısı ölçülecek sıvı, belli bir bölüme kadar doldurulup sıcaklık artırılır. Genleşen sıvının borudaki yükselme miktarı ve ilgili sıcaklık artışından hareketle sıvının görünen genleşmesi hesaplanır.

Dilatometre, bir alaşımda, ısıtma, soğutma ve sıcaklığı koruma işlemleri sırasında görülen fizikokimyasal dönüşümleri belirlemede kullanılır. Bu dönüşümler, genleşme-sıcaklık eğrisinde sapmalara yol açar.

Dilatometrelerde, küçük uzunluk değişimlerini ölçmek için mekanik (kaldıraç) ya da optik (optik kaldıraç) yükseltme sistemlerine ve hatta ışık girişimlerine (Fizeau dilatometresi) başvurulur. Bu aygıtların en duyarlı olanlarında diferansiyel bir sistem bulunur: incelenecek malzemenin genleşmesi, sıcaklığa göre genleşmesi iyi bilinen ve düzenli olan bir maddeyle karşılaştırılarak iki genleşmenin farkı kaydedilir (Che-venard'ın diferansiyel dilatometresi).

Sıvıların genleşmesini ölçmek için iki tür dilatometre kullanılır. Çubuklu dilatometre cıvalı sıcaklıkölçer gibi bir hazne üzerinde yükselen bölmeli silindirsel bir çubuktan oluşur. Hazne ile çubuğun hacimleri ve genleşmeleri bilinirse, bir sıvının görünen hacmi iki farklı sıcaklıkta ölçülerek bu sıvının genleşme katsayısı belirlenebilir. Tartılı dilatometreler'de eğik çubuk aynı sıvıyı taşıyan bir fanus içine girer; fanus farklı sıcaklıklarda tartılarak sıvının hacmindeki değişiklikler belirlenir.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Kaynak

MsXLabs Üye Girişi