Nesei

NESEÎ
MsXLabs.org & İslam Ansiklopedisi

"Kütüb-i Sitte" olarak adlandırılan altı sahih hadis kitabından "Neseî" diye kendi adıyla anılanın derleyicisi. 9. yüzyılda yaşayan Neseî, büyük bir hadis alimidir. Horasan'ın Nesa kasabasında doğduğu için Nesei denmiştir.
Kitabın esas adı "Sünen"dir. "Sünen-i Nesei" diye söylenir. Nesei'nin hadis ilmi konusundaki uzmanlığı, hadis seçmedeki titizliği, eserenin en güvenilir kaynaklar arasında yer almasına vesile olmuştur.

Adı Ahmed bin Suayb bin Ali bin Bahr bin Sinân bin Dinar Ebu Abdurrahman’dır. Horasan’da Nesâ denilen şehirde dünyaya gelmiştir. Doğum tarihinin Hicri 214 veya 215 yılında olduğu konusunda ihtilâf vardır. İmam Suyuti ise Hicri 225 olduğunu söylemiştir.
Nesei on beş yaşında iken hadis öğrenmeye yöneltmiştir. İlk hadis derslerini, Enes bin Malik dâhil pek çok hadis otoritesine talebelik yapmış olan büyük muhaddis Kuteybe bin Saîd’den aldı. Bu zatın yanında kaldığı on dört aylık sürenin feyzini ömrü boyunca taşıdı.
Nesei’nin asrı, büyük muhaddislerin var olduğu ve hadis öğrenmek için uzun seyahatlerin yapıldığı bir dönemdir. Nesei’de bu seyahatlere katıldı. Büyük muhaddislerden ilim aldı, ilim verdi. İstişarelerde bulundu. İlmi ve fazileti ile tanındı. Hadisteki yetkisiyle şöhret buldu. Hadis öğrenme ve öğretme yolunda yaptığı yolculuklar, ölümüne kadar kesintisiz devam etti. Parmakla gösterilir bir hale geldi. Yerine göre bir öğrenci, yerine göre Allah yolunda gazaya çıkmış bir mücahid ve yerine göre mücahidlerin öğretmenliğini yaptı. Hadis âlimlerinden Me’mûn el-Misrî söyle anlatır:

“Nesei ile beraber Tarsus’a gittik. İmamlardan Abdullah bin Ahmed bin Hanbel, Muhammed bin İbrahim, Ebul-Âzân ve Keylece gibi âlimler toplandı. Kendileri adına, hadis şeyhlerine karşı ilmî münazarada bulunacak birini seçme konusunda istişarede bulundular ve bu iş için Ebu Abdurrahman en-Nesei’yi seçme konusunda ittifak ettiler.” (Zehebî Tarihu’l-İslâm 2/179)

Nesei bir taraftan seyahat ederken, bir taraftan da bulduğu muhaddisden hadis alıyor, isteklisine de bunları öğretiyordu. Nesei, kendi akranından ilim ve hadis almaktan çekinmezdi. Nesei ayrıca birçok öğrenci yetiştirmiştir. Başta Sünen isimli eserini rivayet edenler içerisinde bulunan oğlu Abdulkerim olmak üzere pek çok öğrencisi olmuştur.
İmam Nesei, Safiî mezhebine bağlı olmasına rağmen mutlak müctehid mertebesinde idi. Hadisçiler arasında üçüncü yüz yılın müceddidi sayılmıştır. İbni Kesir bu konuda söyle der:

“Yazmış olduğu eserlerden anlaşılıyor ki hıfzı sağlam, doğruluğu kesin, imanı güçlü, ilim ve irfanı geniş birisi idi.” (İbni Kesir el-Bidâye ve’n-Nihâye 11/123)

Hadis rivayetinde çok titizdi. Hattâ bu konuda Müslim’den daha sağlam olduğunu söyleyenler vardır. İmam Zehebi onu Müslim, Ebu Davud, Tirmizi ğibi hadis otoritelerinden önde sayar ve söyle derdi:

“Nesei, Buhari ve Ebu Zur’a ayarındadır.”

Eserleri
Sa’d bin Ali ez-Zencanî, İmam Nesei’nin hadis kabul ve rivayetindeki şartlarının Buhari ve Müslim’den daha da ağır olduğunu söylerdi.

Es-Sünen: Meşhur hadis kitabıdır. Buna “el-Mücteba” da denir.
El-Künâ: Ravileri künyelerine göre ve harf sırasıyla yazan bir eserdir.
Ed-Duafâ vel-Metrûkîn: Zayıf ve terkedilmesi gereken ravileri yazan bir eserdir.
Et-Temyiz: Suyûtî’nin ifadesine göre ravîleri birbirinden ayıran özellikleri zikreder.
El-Mu’cem: Nesei’nin hocalarını yazar.
Kitabu’t-Tabakât: Nesei’nin zamanına kadar geçen ravileri, rivayetlerini, hallerini, tabaka tabaka anlatan bir eserdir.
El-Cerh ve’t-Ta’dil
Tefsiru’l-Kur’an’ıl-Kerim
El-Cum’a
Müsned-i Ali bin Ebi Talib
Amelu’l-Yevm ve’l-Leyle

İmam Nesei heybetli yapılı, güzel ve nurlu yüzlü, sıhhatli bir şahıstı. Cihada katılmayı severdi. Hz. Davud'un orucuna devam ederdi. Gece ibadetinden, teheccüdden hiç geri kalmazdı. Humus’ta yaptığı kadılıktan herkes hoşnut kalmıştı. Ömrünün son zamanlarını Mısır’da, hadis ve ilim öğreterek geçirmişti.
Hacc için oradan çıktı. Şam’a uğradı. Şam’da Umeyye mescidinde münazaralara katıldı. Kendisine Umeyye hanedanı ile ilgili sorular soruldu. İmam Darekutni’nin ifadesine göre, orada rahatsızlandı. Kendisini deve sırtında Hicâz toprağına yetiştirmelerini istedi. İsteğini yerine getirdiler. 303 yılının Şaban ayında Mekke’de vefat etti ve Safa ile Merve arasına gömüldü. (Zehebi Tezkiretu’l-Huffâz 2/698)
Nesei’nin Süneni elli bir kitaba ayrılmış olup her kitap çeşitli bablardan meydana gelmiştir. Diğer hadis kitaplarında bulunmayan Kitabu’l-İhbâs, Kitabu’n-Nuhl, Kitabu’r-Rukba ve Kitabu’l-Umra gibi konuları içeren bölümler Nesei’nin süneninde mevcuttur.
Ayrıca diğer hadis kitaplarında bulunan Kitabu’l-Fiten, Kitabu’l-Kıyame, Kitabu’l-Merakıb ve Kitabu’t-Tefsîr Nesei’de mevcut değildir.

Kaynak

MsXLabs Üye Girişi