MISIR MİTOLOJİSİ
Eski Mısır tarihi boyunca tanrılarla ilgili inançlar birçok kez değişti. Her köyde ayrı bir yerel tanrıya inanılır, bazen bu tanrılardan birinin adı değiştirilerek başka bir köy ona tapmaya başlardı. Tanrıların görevlerinin değiştiği de olurdu. Mısır tarihi boyunca en ünlü tanrılar Osiris, karısı İsis ve oğulları Horus'tur Büyük İskender Mısır'ı ele geçirdikten sonra, bu tanrılara Yunanistan'da da tapılmaya başlandı.
Mısırlılar Osiris'in öldükten sonra yeniden dirildiği inancındaydı. Bu nedenle insanların da öldükten sonra dirileceklerine inanırlar, ölüleri için görkemli mezarlar yaparlardı. Büyük piramitler güçlü kralları için yaptıkları mezarlardır. Her mezarın içinde yiyecek, ev eşyası, giysi ve araç-gereç gibi, bir insanın ölümden sonraki yaşamda gereksinim duyacağına inanılan şeyler olurdu. Mezarlara sonradan canlanıp kralların hizmetini görecek ufak insan heykelcikleri koymayı da unutmuyorlardı.
Mısır mitolojisi diğer ulusların mitolojilerinden belirgin çizgilerle ayrılmaktadır. Bizim mantık anlayışımızla Mısır mitolojisini anlamak imkansızdır. Burada her şey sembollerle ifade edilmiştir. Mısır mitolojisinin temelinin olaylar değil, olayların arkasına saklanmış felsefi düşünceler oluşturmaktadır.
Eski Mısırlılar büyüye ve büyücülere çok inanırlardı. Bazen büyücüleri tanrılarla bir tuttukları da oluyordu. Büyüler onlara göre son derece doğal olaylardı. Mitolojide de büyüler kendi yerlerini almıştı. Mısır Mitolojisi'nde geçen öyküye göre, babası Güneş tanrısı Osiris'i öldüren Seth'den öç almak isteyen Horus'un gözü, kavga sırasında aynı zamanda amcası olan karanlıklar ve kötülükler tanrısı Seth tarafından parçalanır. Bilimlerin ve tıbbın kurucusu olan Toth parçaları toplar ve gözü eski haline getirir. Ancak 1/64'lük parçası eks iktir ve bu parça Toth'un büyü ve sihir gücü tarafından tamamlanır. Daha sonra Horus'un bu gözünü simgeleyen hiyeroglif resim, uzak görüşlülüğün, beden dokunulmazlığının ve sonsuz doğurganlığın simgesi olarak, gemi, araba mumya, vazo gibi nazardan korunması gereken gereçlerin üzerine çizilmeye başlanmıştır.
Mısır'da Kral (Firavun), bir Tanrıdır ve ülkenin diğer tanrıları ile arkadaşlık edebilir. Mısır firavunları çoğunlukla zorba, baskıcı, savaşçı ve acımasız kişilerdir. MÖ 14. yüzyılda başa geçmiş olan IV. Amenofis tek bir yaratıcıya inanılması gerektiğini savunmuş ve bu yüzden Amen rahipleri tarafından öldürülmüştür. Mısır'ın ilahi hükümetleri daimi ve değişmez niteliktedir. Bu bağlamda en üstün Mısır tanrısının Güneş Tanrısı Ra olduğu düşünülür. Mısır'ın arkaik dönemine baktığımızda farklı yerlerde farklı tanrıların önem kazanmış oldukları görülmektedir. Heliopolis'de Ra, Memfis'de Ptah , Busiris'de Osiris önemli tanrılar arasındadır. Mısırlılar için ölüm diye bir şey yoktur. Devamlı olarak Osiris'ten (yarı-ölüm) Horus'a (yarı-yaşam) ve sonra tekrar Osiris'e bir geçiş yaşanır. Bu yüzden Mısırlılar öldüklerinde tanrı-krallarını mumyalarlar ve onlara günlük hayatta lazım olacak gıda ve içecek sağlarlar.
ESKİ MISIR TANRILARI
- Aker: “IGICI”. Güneşi ayarlamak ve yükseltmekten sorumludur
- Amon: “Gizli biri”. Tanrıların Theban Kralidir.
- Ammut: “Ölü Yutucu”. Ölümsüz yaşama layik olmayanın kalbini yiyen canavar.
- Anqet: “Kucaklama”. Elephantine’nin su Tanrıçası.
- Anubis: “Kral çocuk”. Mumyalamanın çakal başlı Tanrıçası.
- Apep: Güneşi yok etmek için günlük deneme yapan yılan.
- Aten: Güneş Diski.
- Atum: Re’nin bir formu. Güneşi ayarlayan bir Tanrı.
- Bastet : Ev ve Güneş ışığının kedi Tanrıçası.
- Bes: Müzik, dans ve savaşın cüce Tanrıçası.
- Buto: Aşağı Mısır’ın kobra Tanrıçası.
- Duamutef: Horus’un oğullarından biri. Ölünün midesinde korunmuştur.
- Geb: Gökyüzünün eşi ve dünyanın Tanrısıdır.
- Hapi: Nil’in Tanrısıdırr.
- Hapy: Horus’un oğullarından biri. Ölünün akciğerlerinde korunmaktadir.
- Hathor: Aşk, müzik ve kadının inek Tanrıçası.
- Horus: Firavunların ve Güneşin şahin Tanrısı.
- Imhotep: Djoser’in veziri, sonra Ptah’ın oğlu gibi ibadet edilmiştir.
- Imsety: Horus’un oğullarından biri. Ölünün karaciğerinde korunmuştur.
- Isis: Osiris’in dulluğunun ve şiirin Tanrıçası.
- Khonsu: Ay’ın Theban Tanrısı.
- Khepare: Yükselen Güneşin böcek Tanrısı.
- Khnemu: Su baskını ve Nil’in iri Tanrısı.
- Ma’at: Gerçek ve hukukun Tanriçesi.
- Mefetseger: Krallar Vadisi’nin Tanrıçası.
- Min: Erkek bereket Tanrısı.
- Montu: Mısırlı savaş Tanrısı.
- Mut: Amon’un eşi ve Theban’ın ana Tanrıçası.
- Nefertem: Nilüfer çiçeğinin Memphis Tanrıçası.
- Neith: Savaş ve dokuma Tanrıçası.
- Nekhebet: Yukarı Mısır’daki Akbaba Tanrıçası.
- Nephthys: Seth’in eşi ve Isis’in kız kardesi.
- Nut: Osiris ve Isis’in annesi ve gökyüzü Tanrıçası.
- Nun: İlk suların Tanrısı.
- Onuris: Savaşçi ve Abidos’un gökyüzü Tanrısı.
- Osiris: Seth tarafından öldürüldü, yaşamdan sonrası ve tarım Tanrısı.
- Ptah: Memphis’in mumya yaratma Tanrısı.
- Qebehsenuef: Horus’un oğullarından biri. Ölünün bağırsaklarında korunur.
- Qetesh: Semetik doğa Tanrıçası.
- Ra: Güneş Tanrısı.
- Satet: Nil suyu ve bereket Tanrıçası.
- Sekhmet: Yıkım ve savaşin dişi aslan Tanrıçası.
- Selket: Büyünün akrep Tanrıçası.
- Serapis: Ahiret ve Güneşin Helenistik Tanrısı.
- Seshat: Ölçüm ve yazma Tanrıçası.
- Seth: Osiris’in erkek kardeşi tarafından öldürüldü. Fırtına, gök ve gürültü Tanrısı.
- Shu: Mut ve Geb’in babası. Hava Tanrısı.
- Sobek: Timsahlar Tanrısı.
- Tauret: Kadın doğumunun hipopotam Tanrıçası.
- Tefnut: Nut ve Geb’in annesi. Yağmur ve nem Tanrıçası.
- Thoth: Yazma akıl ve ay Tanrsı
