Asteroid Vesta (Vesta Gök Cismi)

Vesta Bir Asteroid mi?

VESTA

Bilindiği gibi Mars ile Jüpiter arasında asteroid kuşağı denen bir kuşak yer alır. Burada binlerle küçük gök cismi döner durur. Asteroidler birer kaya parçasıdır denebilir. Biçim olarak da Dünya’daki taş parçaları gibi düzgün olmayan, biçimde olabilirler. Büyüklükleri birkaç metreden yüz kilometreye veya üstüne çıkabilir.

Buna karşılık gezegenler çok daha büyük, değişen iç yapıya sahip, küre biçiminde gök cisimleridir. Güneş’e en yakın 4 gezegenin ve Jüpiter ile Satürn’ün büyükçe uyduları yalnız büyüklük ve biçim olarak değil karmaşık iç yapıları bakımından da asteroidlerden farklıdır. Örneğin merkezde bir çekirdek, çevresinde “mantle”, ve üsttede bir sert kabuk veya taşküre bulunur. Bunlar ayrıca zaman içinde evrilmişlerdir. Yani, Dünya’mızda olduğu gibi, yapıları değişmiştir.

Asteroid kuşağında yer alan bir gök cismi olan Vesta, bulunduğu yörüngeden dolayı asteroid olarak anılsa da bazı astronomlar tarafından bu husus sorgulanır olmuştur. Vesta 530 km çapındaki büyüklüğü ile diğer asteroidlerden farklı bir biçimde büyüktür. Ama onu asıl farklı kılan bir kaya parçası değil, evrim geçirerek değişmekte olan bir gök cismi olmasıdır.

Vesta’nın 1807 yılında Alman astronom Heinrich Wilhelm Olbers tarafından keşfedilmesinden 204 yıl sonra NASA’nın Dawn (şafak) uydusu bu gök cismi çevresinde Temmuz ayında yörüngeye girecek. Astronomlar yakında Vesta ile ilgili yeni bilgiler elde ettikten sonra bu gök cismini daha doğru sınıflandırabilecekler.

Henüz Dawn uydusundan ayrıntılı bilgiler gelmeden de astronomlar 1972’de alınan mevcut teleskop verileriyle Vesta için bir öngezegen (protoplanet) modeli çıkarmaya başladılar. Vesta’nın katmanlı yapısı, çekirdek, mantel ve kabuk, onu gezegen sınıfına sokuyor. Vesta’da diğer gezegenlerde olduğu gibi, oluşumu sırasında yeterince miktarda radyoaktif madde bulunduğu, bunların ürettiği ısıl enerji ile iç kaya yapısını erittiği, hafif maddelerin zamanla yüzeye yükseldiği tahmin edilmekte. Ayrışma (differentiation) denen bu süreç diğer gezegenlerden bilinmekte.

Astronomlar Güneş sistemindeki gök cisimleri için değişik sınıflar ortaya koymuşlar. Cüce gezegen, küçük gezegen, öngezegen gibi bu sınıflardan hangisinin Vesta için en uygun olduğu Dawn verilerinin gelmesiyle ortaya konacak.

Dawn uydusu ve Vesta’nın ayrıntılı incelenmesindeki asıl amaç, Güneş sisteminin başlangıcını görebilmek. 4,5 milyar yıl önce Güneş çevresinde değişik gök cisimleri dönerken çarpışmalar, birleşmeler, parçalanmalar sonucu bugünkü gezegenler ve gök cisimleri oluşmuş. Vesta bu süre içinde bazı dış çarpmalara maruz kalmış olsa da o zamanki yapısını korumuş.

Astronomlar Vesta'yı inceleyerek 4,5 yıl önce Güneş sisteminin doğuşu ile ilgili bilgiler edinmeyi ümit ediyorlar.

Kaynak:NASA-Science(03 Nisan 2011)

MsXLabs Üye Girişi