Füze
Egzoz gazlarının itmesiyle hareket eden taşıyıcı araç; roket.
Dinamiğin etki-tepki prensibi uyarınca çalışır. Füzenin ayırıcı özelliği, yakıtının yanı sıra bunu yakacak oksijeni de taşımasıdır. Bu nedenle füzeler oksijensiz ortamlarda, yani uzayda da kullanılabilir.
Karton boruya konulan barutun ateşlenmesiyle yükselen fişek türünden ilkel füzeler 13. yüzyılda Çin'de kullanılmaktaydı. Bunu William Congreve geliştirerek silâh olarak kullanmayı başardı (1805). William Hale, Congrave füzesinin ardına eğri kanatçıklar takarak egzoz gazlarının etkisiyle füzenin kendi ekseninde dönmesini sağladı. Sıvı yakıtlı ilk füzeyi ise Robert H. Goddard fırlattı (1926). Almanların 1944 yılında gerçekleştirerek 1944 Eylül, 1945 Mart aylarında Londra ve Anvers'e attıkları V2'ler füzecilik tarihinin gerçek başlama noktasını simgeler. 3 ton ağırlığındaki V2'lerin kontrol mekanizmaları ilkeldi. Yakıt olarak alkol ve propergol, yakıcı olarak da hidrojen peroksit kullanıyorlardı. Sıvı yakıtlı araçların gelişmesi, V2'lerin mucidi Alman Wernher von Braun'un savaştan sonra Amerika'ya gelmesiyle başladı. Yapılan V2'ler 1946'da 200 km., 1949'da 400 km. yüksekliğe ulaştılar.
Füzelerin yükselme sınırının artmasıyla ortaya çıkan yüksek miktarlarda yakıt depolanması zorunluluğu çok sakıncalı bir ağırlık artışını beraberinde getirdi. Bu sorunu çözmek amacıyla Von Braun, yine Goddard tarafından bulunmuş olan kademeli füzeler üzerinde çalıştı ve yakıt depoları kademeli olarak boşalan ve boşaldıkça bir safra gibi, araçtan ayrılan füzeler geliştirildi. Ayrıca yine ağırlığı azaltmak amacıyla füze yapımında hafif ve dayanıklı alaşımlar kullanıldı. Dünya'ya geri dönen füzelerin burunlarının atmosfere girerken sürtünerek yanmalarını önlemek için burunlar tabaka tabaka buharlaşan plastik levhalarla kaplandı.
Uzaya ilk füze 1957'de SSCB tarafından fırlatıldı. Bunu ABD, İngiltere, Fransa, Çin, İsveç, İsviçre ve İtalya'nın yaptığı, çeşitli amaçlarla kullanılabilen füzeler izledi. Günümüzde savaş başlıklı güdümlü füzelerin yanı sıra meteoroloji füzeleri de yapılmaktadır.
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
