Gaziantep

Güneydoğu Anadolu'da yer alan il ve bu ilin merkezi olan kent.

Gaziantep, kuzeydoğuda Adıyaman, kuzeyde Kahramanmaraş, doğuda Şanlıurfa (Fırat Irmağı bu iki il arasında sınırdır), güneybatıda Hatay ve Kilis, güneyde Suriye ile sınırlanır.

Amanoslar'ın doğu etekleri boyunca, güneyde Amik Ovası'ndan kuzeyde Kahramanmaraş'a kadar uzanan oluk şeklindeki bir çukurluğun doğusunda yayılan ve en yüksek yerinde 1.450 metreye ulaşan tepelik bir yöre dışında, Gaziantep ili, toprakları vadilerle parçalanmış, az yüksek bir platodur. Kuzeybatıdan güneydoğuya doğru eğimli olan bu düzlüklerin yüksekliği 800 m.den 400 m.ye (Suriye sınırında) kadar iner. Bu topografya koşulları altında akarsular; doğu, güneydoğu ve güney yönünde akarlar ve çoğu Fırat'a, bir kısmı ise Amik Ovası'na ya da Suriye'de yer alan kapalı çukurlara ve tuzlu göllere yönelirler.

Küçük bir bölümüyle zaten Akdeniz Bölgesi'nde kalan Gaziantep ilinde, genellikle Akdeniz iklimi egemendir. Bu iklimin simgesi olan zeytin ağaçlarının ilin güneybatısında oldukça yaygın olması, bunun en açık görüntüsüdür. Ancak Akdeniz kıyılarından az çok uzak oluşu ve araya Amanoslar gibi sürekli bir dağ sırasının girmiş bulunması gibi nedenlerle, özellikle sıcaklıkta bazı ayrılıklar belirir ve bu ayrılıklar doğuya gidildikçe daha da kuvvetlenir. En soğuk ay ortalaması, komşu Akdeniz illerine göre oldukça düşüktür. En sıcak ve en soğuk ay ortalamaları 27,1° ve 2,60dir. Karla örtülü gün sayısı 12, donlu günlerin ortalama sayısı ise 55'tir. Yağış bakımından benzerlik daha belirgindir. Yıllık yağış tutarı ortalaması 559 mm.dir. Yaz mevsimi, Akdeniz'de olduğu kadar kurak, kış ise çok yağışlıdır.

İlin kuzeybatısında yer alan yükseklikler dışında ormana rastlanmaz. İslahiye ve Kilis çevresinde dikkati çeken bozulmuş Akdeniz maki örtüsü, zeytinlikler, yer yer antepfıstığı ağaçları dışında, il topraklarının geniş kısmı bozkırlarla kaplıdır.

Ekonomi; çeşit ve özellikle üretim miktarlarıyla batı komşuları Adana ve Hatay illeri ile karşılaştırılamazsa da, burada da tarım ve hayvancılığa dayanır. Başlıca ürünler tahıl ve mercimek başta olmak üzere baklagillerdir. Sanayi bitkileri içinde pamuk ve çiğit ön sırayı alır; zeytin ve üzüm üretimiyle Türkiye çapında önem taşır. Sebze ve öteki meyvelerin üretimi dikkat çekici değildir. Ancak Gaziantep, bu bölgeye özgü bir meyve olan ve dış ticarette de önem taşıyan antepfıstığının başlıca yetişme alanıdır. Hayvanlardan kılkeçisi ve koyun beslenir.

Yer altı kaynakları ve sanayi bakımından Türkiye'nin önde gelen illerinden değildir. Küçük yataklar hâlinde görülen ve işletilen krom en önemli yer altı kaynağıdır. Çoğu il merkezinde bulunan başlıca sanayi kuruluşları, çimento, içki (Tekel'e ve özel sektöre ait şarap ve rakı imalathaneleri), zeytinyağı, sabun, deterjan, deri ve mamulleri üreten kuruluşlardır. İlin Türkiye bütünü içindeki ekonomik gücü ve yeri, Akdeniz kıyılarıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri, Suriye ve Irak arasındaki çok önemli coğrafî konumu, yoğun sayılabilecek bir ulaşım ağına sahip oluşu ve bütün bu avantajların yarattığı etkin ticaret hayatıyla belirlenir.

Adana, İskenderun ve daha batıda Mersin'den gelen karayolları, yukarıda adı geçen bölgelere Gaziantep'ten ulaşır. Ayrıca Narlı istasyonunda Adana - Malatya - Diyarbakır ana demiryoluna bağlandığı gibi, Fevzipaşa - İslahiye - Tahtaköprü (Meydanı Ekber) ve Gaziantep-Nizip-Barak (Karkamış) hatlarıyla Suriye sınırına ve Barak istasyonu üstünden de Irak'a bağlıdır.

İl merkezi Gaziantep'in eski adı Ayıntap'tı; sonra Antep oldu. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Fransız işgaline karşı buradaki kahramanca çarpışmalar nedeniyle adı Gaziantep olarak değiştirildi. Türkiye'nin altıncı kalabalık kentidir.