Gazneliler

Merkezi Afganistan'da Gazne kenti olan devlet ve bu devlete egemen olan hanedan (963 - 1187).

Devletin ve hanedanın kurucuları Samanoğulları Devleti'nin ordusundaki Türk köle askerleri ve bu askerlerin komutanlarıdır. Bu bakımdan Gazneliler Devleti, milliyet özelliğinden uzak, ücretli ve köle askerlere dayalı bir politik oluşumdur. Güçlü kişilikler elinde büyük bir devlet olmuş; ancak, bu güçlü kişilerin etkisi ve iç karışıklıklar sonucunda ortadan kalkmıştır.

Orta Çağ Türk-İslâm devletleri arasında önemli bir yer tutan Gazne Devleti'nin kurucusu, Samanoğulları Devleti'nin hizmetinde bulunan Türk komutanı Alp Tigin'dir. Sonra devletin başına yine Samanoğulları ordusunda ücretli Türk komutanlarından olan Bilge Tigin, ardından da Sebük Tigin geçti. Sebük Tigin'in oğlu Mahmut zamanında devlet, en parlak ve güçlü devrini yaşadı. Mahmut'un oğlu Mesut zamanında Gazneliler, Oğuzlar karşısında ağır yenilgilere uğrayarak İran ve Horasan'ı Selçuklulara bırakmak zorunda kaldılar; Afganistan ve Hindistan'a çekildiler. Sultan Sencer zamanında Büyük Selçuklu İmparatorluğu'na bağlandılar. Daha sonra Afganistan'ın yerlileri Gurlular tarafından ortadan kaldırıldılar.