Arama


Daisy-BT - avatarı
Daisy-BT
Ziyaretçi
8 Eylül 2011       Mesaj #11
Daisy-BT - avatarı
Ziyaretçi

Göktürkler


6. yüzyılda Altay Dağları ve İrtiş Irmağı'nın yukarı havzasında yaşayan boylar.

Bu boylar kendilerine Türk adını veriyorlardı. Çinliler ise Tu-kiu diye adlandırıyorlardı. Çin kaynakları bu boyların Asya Hunları'ndan geldiklerini kabul ederler. Göktürklerin, kurttan türedikleriyle ilgili efsane ve destanları vardır. 6. yüzyıl başlarında Aşina Soyu'nun yönetiminde Juan-Juan Devleti'ne (Avar Hakanlığı) bağlı olarak yaşayan ve demircilikle uğraşan, Avarların silâhlarını yapan bu boylar, 6. yüzyılın ilk yarısında Bumin adında bir önderin yönetiminde güçlenmeye başladılar. Daha sonra da bağımsız bir devlet kurdular.

Göktürk İmparatorluğu


552 yılında Bumin Han'ın Avarları (Juan Juan) yenmesiyle kurulan devlet.

Bumin, devletini kurunca kağan unvanını aldı, ancak çok yaşamadı, bir yıl sonra öldü. Yerine oğlu Mu-kan geçti (553-572). Mu-kan Avar Devleti'ni tamamiyle yıktı, Avarlar Göktürk Devleti'ne bağlandı. Mu-kan, Çin işlerine de karıştı, Çin'de T'si Soyu ile Chou Soyu arasındaki çatışmalardan yararlandı. Çin vergiye bağlandı.

Bumin Kağan sağlığında, devletinin batı yakasının yönetimini Yabgu unvanıyla kardeşi İstemi'ye bırakmıştı. Mu-kan, Çin işleriyle uğraşırken, İstemi Yabgu kısa sürede Tanrı Dağları'na kadar olan bölgeyi egemenliği altına aldı; Sasani ve Bizans imparatorlukları ile ilişkileri oldu: Akhunlar Devleti'ne (Eftalitler) karşı Sasani İmparatorluğu ile işbirliği yaptı. Kızını Sasani Hükümdarı Anuşirvan ile evlendirdi. Sasani-Göktürk işbirliği sonucu Akhun (Eftalit) Devleti yıkıldı. Ceyhun Nehri, Göktürkler ile Sasaniler arasında sınır oldu. Böylece ünlü İpek Yolu'nun Çin ile İran arasındaki bölümü Göktürklerin eline geçti.

Mu-kan'ın ölümü üzerine yerine kardeşi T'o-po geçti. T'o-po zamanında Göktürkler arasında Çin etkisi iyice kendini duyurmaya başladı, Kağan Budizm dinini kabul etti. T'o-po'nun ölümünden beş yıl önce Batı Göktürk Kağanı İstemi de ölmüştü. Bu iki güçlü hükümdarın öldüğü yıllarda Çin'de Sui Soyu, 581 yılında karışıklıklara son vermiş, birliği yeniden sağlamış ve İpek Yolu'na egemen olma politikası gütmeye başlamıştı. Göktürk ileri gelenleri arasında anlaşmazlıkları körükledi. İstemi Yabgu'nun yerine geçen oğlu Tardu ile T'o-po'nun yerine geçen oğlu İşbara arasında üstünlük kavgası başladı ve 582'de Göktürk Hakanlığı, Doğu Göktürk Hakanlığı ile Batı Göktürk Hakanlığı olmak üzere ikiye ayrıldı. Çin her iki devleti birbirine düşürdü, aralarında savaşlar çıkardı. Doğu Göktürk Hakanlığı Çin'in korumasını kabul etmek zorunda kaldı, bir süre sonra da ortadan kalktı (630).

Doğu Göktürk Hakanlığı'nın yıkıldığı sıralarda Batı Göktürk Hakanlığı Altay Dağları, Kafkas Dağları ve Hindikuş Dağları arasındaki bölgeye egemendi. Sasanilere karşı Bizans ile işbirliği yapıldı. Sasanilerin Avrupa Avarları ile anlaşmalarına karşılık Bizans, Batı Göktürkleri ile anlaştı. İpek Yolu ticareti Batı Göktürklerine büyük zenginlikler sağladı. Ancak Batı Göktürklerinin bu durumu 630 yılına kadar sürdü, bu tarihte Batı Göktürk Hakanlığı da Çin'e bağlandı; 659 yılında da tümüyle ortadan kalktı. Doğu Göktürkleri gibi Batı göktürkleri de Çin yönetimine girdiler.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Son düzenleyen Baturalp; 18 Kasım 2016 02:31 Sebep: başlık ve sayfa düzeni