Guatemala ve Guatemala Tarihi

Guatemala

Fransızca ve İngilizce: Guatemala
Orta Amerika'da devlet.

Kuzeyde Meksika ve Belize, güneyde Honduras ve Salvador, doğu ve batıda ise Antil Denizi ve Pasifik Okyanusu ile sınırlanır. Yüzölçümü 108.900 km2, nüfusu 10.928.000 (1996), başkenti Guatemala. Başkent dışında önemli kentleri Quezaltenango ve Puerto Barrios'tur.

Yüzey şekilleri bakımından çok karışıktır: Volkanlar (Tajumulco Volkanı 4.220 m.), sıradağlar (Sierra de las Minas), platolar, havzalar ve ovalar birbirini izler. İklim koşullları da bir yandan kıyıya, öte yandan yüksekliğe bağlı olarak farklılıklar gösterir. Bazı maden kaynaklarına sahipse de, ekonomi tarıma dayanır. Başta gelen ürün kahvedir. Kahve üretimi, dışsatımın değerce üçte birini karşılar. Öteki ürünleri pamuk, kakao, muz ve cikletin hammaddesi olan "şikl"dir. Ticaretini daha çok ABD ile yapar. Zaten bir Amerikan ortaklığı olan "United Fruit Company" ülkenin ekonomisi üzerinde büyük ölçüde etkilidir.

Ülke, 1523-1524'te İspanyol Pedro de Alvarado tarafından keşfedildi ve İspanya'ya bağlı bir sömürge hâline getirildi. Maya İmparatorluğu'nun ve uygarlığının başlıca merkezidir. Dünyaca ünlü Tikal kalıntıları buradadır. 1821'de bağımsız oldu ve Meksika ile birleşti. Kısa süren bu birleşmeden sonra, Orta Amerika Birleşik Devletleri'nin bir parçası hâline geldi. Bu federal devlet 1839'da parçalandı ve yerinde beş bağımsız devlet kuruldu. Lâtin ve Orta Amerika ülkelerinin birçoğunda olduğu gibi, birçok siyasal devrime ve bunalıma sahne olmuştur.

Ekilebilir toprakların % 80'i nüfusun % 2'sine aittir. Ulusal gelirin % 35'i nüfusun % 5'ine gitmektedir. Bu dengesizlikler ülkede büyük huzursuzluk ve çatışmalara neden olmaktadır. Politik nedenlerle öldürülenlerin sayısı her yıl birkaç bini bulmaktadır. 1982'de yapılan başkanlık seçiminden sonra aşırı sağcı "Ulusal Kurtuluş Cephesi"ne bağlı askerî birlikler de bir darbe yaptılar. İktidara gelen General Montt olağanüstü hâl ve gerillalara karşı kısmî seferberlik ilân etti. Olağanüstü mahkemeler kurdu, tüm politik faaliyeti yasakladı ve basına sansür koydu. 1982 seçimlerini izleyen yeni darbeler içeride ve dışarda büyük tepkilerle karşılandı. ABD, askerî yardımını kısarak askerî rejime baskı uygulamaya başladı. 1985'te yapılan seçimleri Hristiyan Demokrat Parti kazandı ve Vinicio Cerezo cumhurbaşkanı seçildi. Ocak 1986'da ise yeni anayasa yürürlüğe girdi. Ocak 1991'de Eylem ve Dayanışma Hareketi'nden Jorge Serrano cumhurbaşkanı seçildi. Uyguladığı başarısız politikalar sonucu toplumun birçok kesimini karşısına alan Serrano, Mayıs 1993'te anayasayı askıya aldı; parlamentoyu ve Yüksek Adalet Mahkemesi'ni dağıttı. Ama birkaç gün içinde devrildi. Kongre, onun yerine Romiro de Leon Carpio'yu başkan seçti. 31 Mart 1995'te hükümetle gerillalar arasında, "yerlilerin hakları ve kimliklerinin tanınması" konusunda bir anlaşma imzalandı.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

MsXLabs Üye Girişi