Gökyüzünü İzleyen Dünya’nın En Büyük Gözü
Aşırı Büyük Teleskoplar dünya genelinde yer temelli gökbilimde en yüksek önceliklerden birisi olarak düşünülür. Astrofiziksel bilginin ilerletilmesini sağlayacak olan bu teleskoplar, diğer yıldızların etrafındaki gezegenlerin, Evrendeki ilk nesnelerin, süper-kütleli karadeliklerin, Evrene hakim olan karanlık enerji ve karanlık maddenin doğası ve dağılımı konularının detaylı olarak incelenmelerine imkan sağlayacaktır.
2005’in sonundan beri ESO Avrupalı astronomlar ve astrofizikçiler topluluğu ile birlikte sonraki 10 yılın ortalarında ihtiyaç duyulan yeni bir dev teleskobu tanımlamak için çalışmaktadır. Tüm Avrupa ülkelerinden 100’den fazla gökbilimci 2006 yılı boyunca performansın, masrafın, takvimin ve riskin dikkatlice değerlendirildiği yeni bir konsepti üretmek için bir araya geldiler.
E-ELT olarak adlandırılan Avrupa Aşırı Büyük Teleskobu, 42-metre çapında devrimsel bir yer tabanlı teleskop konsepti olacak ve “gökyüzünü izleyen en büyük göz”, dünyadaki en büyük optik/yakın kırmızı ötesi teleskop olacak.
Önümüzdeki on yıl içinde planlanan çalışmaların başlamasıyla, E-ELT zamanımızın en büyük bilimsel zorluklarını çözmeye çalışacak, ve modern gözlemsel gökbilimin kutsal kaselerinden birisi olan hayatın varolabileceği yaşam bölgelerinde, diğer yıldızların etrafındaki Dünya benzeri gezegenleri hedef alacak. Aynı zamanda yakın gökadalarda yıldız arkelojisini inceleyecek, bunun yanında karanlık madde ve karanlık enerjiyi araştırarak, ilk yıldız ve gökadaların özelliklerini ölçerek evrenbilime temel katkılar yapacak. Bunun da ötesinde, gökbilimciler beklenmeyeni de planlıyorlar, E-ELT ile yapılan yeni keşifler açık bir şekilde yeni ve umulmadık soruları da ortaya çıkaracak.
Devrime Hazırlanmak
Gökbilim altın çağını yaşıyor. Son 50 yıl bizlere başka yıldızların yörüngesinde dolanan ilk gezegenlerin keşfinden, hala gizemini koruyan karanlık madde ve enerji ile kaplı ivmelenen evrenlere kadar şaşırtıcı buluşlar getirdi.
ESO tarafından işletilen öncü yer-tabanlı tesisler, gökbilimle ilgili rakiplerinin üstünde hükümetler-arası bilim ve teknoloji organizasyonları sayesinde, Avrupa güncel ve çağdaş gökbilimin her alanında öncü konumdadır. Zorlayıcı olan bu pozisyonlarını gelecek için sağlamlaştırmak ve güçlendirmektir. Bu amaç devrim niteliğinde ki yeni yer-temelli ve günümüz rakiplerinin kat ve kat üzerinde büyüklükte olan teleskop tasarımı Avrupa Aşırı Büyük Teleskobu (E-ELT) ile başarılacaktır. Böyle bir teleskop er geç, Galileo’nun teleskobunun 400 yıl önce yaptığı gibi, bizim evren algılayışımızı da tamamıyla devrimsel bir şekilde değiştirebilecektir.
42 metre çaplı önerilen E-ELT çok detaylı bir tasarım sürecinden geçmektedir. Önümüzdeki on yıl içinde başlaması planlanan gözlemlerin gerçekleşebilmesi için planlanan inşa başlangıç tarihine yönelik nihai ilerleme komutu 2011’dir.
Teleskobun “gözü” çap olarak yaklaşık bir futbol sahasının yarısı büyüklüğünde ve günümüz optik teleskoplarının 15 katı ışık toplama gücüne sahip olacaktır. Teleskop yenilikçi bir tasarım olan 5-ayna mimarisine sahiptir. Atmosfer etkilerini yok eden gelişmiş uyarlamalı optiğin yanısıra Hubble Uzay Teleskobu’ndan 15 kat daha keskin görüntüler elde edilebilecektir. Ana ayna yaklaşık 1000 adet altıgen küçük aynadan oluşacaktır.
Kaynak:ESO/Teleskoplar ve Aletler
Son düzenleyen nötrino; 3 Nisan 2016 00:22
