Safra Kesesi Hastalıkları

Safra Kesesi Hastalıkları Tanı ve Tedavisi

Alıntı

Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi değildir.

1. Safra kesesi nerededir? Görevi nedir?
Safra kesesi karın içerisinde karaciğerin alt tarafına yapışık olarak bulunan yaklaşık 10x3 cm. boyutlarında bir organdır. Karaciğerden salgılanan safra sağ ve sol safra kanalları aracılığıyla ana safra kanalına gelir. Ana safra kanalıyla safra kesesi arasında safra kesesinin içeriğini boşaltmasına yarayan kanal vardır. Ana safra kanalı pankreasın salgısını boşaltmaya yarayan kanalıyla birleşerek oniki parmak bağırsağına açılır. Safra kesesi karaciğerden salgılanan safrayı depolar ve yoğunlaştırır. Yemeklerden sonra safra içeriğini ana safra kanalına (o da oniki parmak bağırsağına ) boşaltarak besinlerin sindirimine yardımcı olur.

2. Safra Kesesi Hastalıkları

- Safra Kesesi Taşları
Safra kesesi taşları nasıl oluşur? Tanısı nasıl konur?
Safranın içeriğinde bulunan maddelerin (kolesterol, bilirübin) kristal şeklinde çökmesi, daha sonra bunların bir araya gelmeleriyle oluşur. Tek veya çok sayıda taş gelişimi olabilir. Safra kesesi taşlarının tanısı karın ultrasonografisiyle konulur. Röntgen filminde safra kesesi taşlarının çoğu görülmez. Ancak kalsiyum içeriği çok fazla olan taşlar röntgen filminde görülebilir.

Safra kesesinin belirtileri nelerdir?
Safra kesesi taşlarının çoğu belirti vermez. Eğer taş safra kesesi çıkışını tıkarsa safra kesesi iltihabı meydana gelir. Taş safra kesesi kanalından çıkıp ana safra yolunu tıkarsa karın ağrısı, ateş, sarılık meydana getirebilir. Bu durumda tanı için kan tetkikleri ve karın USG’si yapılır. Kan tetkiklerinde beyaz küre denilen hücrelerde, karaciğer enzimlerinde (AST, ALT), safranın içeriğinde bulunan bilirübinde, safra yolları tıkanıklığını göstermede yardımcı enzimlerde (ALP, GGT) artış görülebilir. Karın USG’sinde ana safra kanalında taş ve kanalın çapında artış saptanabilir. Bu durumda ERCP denilen, ağızdan ucunda kamera bulunan esnek bir hortumla ana safra kanalının bağırsağa açıldığı bölgeden safra kanalına girilerek taş olup olmadığına bakılır. Hortumun ucundan küçük bir balon şişirilerek safra kanalı sıvazlanır ve taşın bağırsağa düşmesi sağlanır. Ayrıca safra kanalının bağırsağa açıldığı bölgede bulunan düz kasa küçük bir kesi yapılarak safranın akışı rahatlatılabilir.

Safra kesesi taşları mutlaka ameliyat edilmeli midir?
Safra kesesinde tespit edilen taş/taşlar için ameliyat önerilmektedir. Safra kesesindeki taş/taşların ileride safra kesesi çıkış yolunu tıkaması sonucunda safra kesesi iltihabı gelişme olasılığı vardır. Ayrıca taşın safra yollarına düşmesi sonucunda tıkanma sarılığı gelişebilir. Tekrarlayan tıkanmalar sonucunda safra kesesi çevre organlara yapışıklık gösterir. Bu da ameliyatın kapalı yapılmasını engelleyebilir. Özellikle yaşlı hastalarda safra kesesindeki taşın belirti vermediği durumlarda rastlantısal olarak saptanan safra kesesi taşlarına ameliyat gerekmeyebilir. Ancak burada hekimin karar verme aşamasında bazı zorluklar vardır. Bunlardan en önemlisi hangi bulgu, belirti ve şikayetin safra kesesi taşına ait olduğunu belirlemektir. Safra kesesi taşlarına ilişkin genel bulgu ve belirtiler özgün olmayıp bu organın hastalığı dışındaki pek çok üst karın organının hastalıklarında da rastlanır.

- Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit)
Safra kesesi iltihabı nedir? Sebepleri nelerdir? Tanısı nasıl konur? Nasıl tedavi edilir?
En sık sebebi safra kesesinin safrayı boşalttığı kanalın ağzının taş nedeniyle tıkanmasıdır. Tıkanma sonucunda safra kesesi içerisindeki basınç artar ve kese duvarının beslenmesi bozulur. Bu durumdaki safra kesesi mikroorganizmaların yerleşmesi için uygun bir ortam oluşturur.
Safra kesesi iltihabının en sık belirtisi karnın sağ üst tarafında ağrı olmasıdır. Ağrı sırta vurabilir, nefes almakla ağrının şiddeti artabilir. Ağrıya bulantı, kusma eşlik edebilir. Tanısı muayene ve kan tetkikleri ve karın USG’siyle konur. Muayenede hastanın karnının sağ üst bölgesinde şiddetli ağrı tespit edilir. Kan tetkiklerinde beyaz küre denilen hücrelerde artış görülebilir. Karın USG’sinde safra kesesi duvar kalınlığında artış, safra kesesi içinde taş veya taşlar, safra çamuru saptanabilir. Tedavisi safra kesesinin ameliyatla alınmasıdır. Başlangıçta antibiyotik tedavisi verilerek iltihabi durum azaltılarak ameliyat daha sonra yapılabilir.
Safra kesesi ameliyatları 2 yolla yapılır. Açık ve kapalı. Günümüzde laparoskopik (kapalı) teknik ilerlediği için tercih edilmektedir. Laparoskopik (kapalı) yöntemde karında 4 adet delik açılır ve bu deliklerden birine kamera yerleştirilerek görüntü monitöre yansıtılır. Diğer deliklerden cerrahın kullanacağı aletler sokularak ameliyat gerçekleştirilir.
Açık ameliyat sağda karın üst kısmında kaburgalar altında yapılan bir kesiyle gerçekleştirilir. Kapalı olarak çıkarılamayacağı düşünülen safra keseleri için kullanılır (Safra kesesinin çevre dokulara ileri derecede yapışık olması kolesistit nedeniyle safra kesesi duvarına laparoskopik aletlerle müdahale edilememesi).

Kapalı ameliyat neden daha fazla tercih edilmektedir?
Kapalı ameliyat sonrası hasta yaklaşık 1 gün içerisinde taburcu edilirken açık ameliyatta hastanın taburcu edilme süresi daha uzundur (5-6 güne uzayabilir). Ayrıca estetik açıdan kesi yerinin küçük olması ve daha az iz bırakması nedeniyle kapalı ameliyat hastalar tarafından daha fazla tercih edilmektedir.

- Safra Kesesi Polibi
Safra kesesi polibi nedir? Nasıl tedavi edilir?
Safra kesesi iç yüzeyini oluşturan hücrelerin normalden fazla çoğalması sonucunda safra kesesi duvarının iç yüzünde meydana gelen kitlelerdir. Polipler genelde bir şikayete sebep olmazlar. Karın USG’si yapılırken tesadüfen saptanırlar. 10 mm’nin altındaki polipler için yıllık karın USG’Si ile takip önerilir. 10 mm’nin üzerindeki poliplerin kötü huylu olma ihtimali olduğundan safra kesesinin alınması gerekir.

Op. Dr. Sinem KANAR

MsXLabs Üye Girişi