1. Evrendeki Ölçü & Ahenk

Evrende her şey bir ölçüye göredir. Her şeyin bir ölçüsü vardır ve bütün varlıklar arasında bir uyum ve ahenk görülür. Kuran-ı Kerim’e göre Allah, insanı yeryüzünde kendisinin halifesi olarak en güzel ve en akıllı şekilde yaratmıştır. İnsanın fiziki ve akli bakımdan en üstün varlık olarak yaratılması, yeryüzünde karşılaşacağı itikadi, ahlaki ve fiziki her şeyi kavrayabilecek kapasitede, en güzel şekilde yaratılmış olması da dünya güzelliklerinden zevk alabilmesi içindir.

Gerçekten de dünya nimetleri yalnız iyi değil, aynı zamanda güzeldir. Mesela güneş, dünyamızı aydınlattığı, ısıttığı, ham meyveleri olgunlaştırdığı için yalnızca iyi olmayıp, bilhassa doğuşu ve batışındaki haşmeti ile de çok güzeldir ve insanda hayranlık hissi uyandırır. Aynı şekilde ağaçlar, insanın ihtiyaç duyduğu odunu, keresteyi verdiği için iyi, insan ruhunda bıraktığı hoş etkiyle de güzeldir.

Nitekim bir çok ayette bu konu çeşitli şekillerde dile getirilmiştir.

“Ondan yeşillikler çıkardık. Ondan yığın yığın taneler, hurmaların tomurcuklarından sarkan salkımlar, birbirine hem benzeyen hem de benzemeyen üzümlerden, zeytinden ve nardan bahçeler yapıp çıkarıyoruz. Meyvesine, bir meyve verdikleri zaman bir de olgunlaştıkları zaman bakın.” ( En’am, 99 )

“ Hayvanları da o yaratmıştır. Onlarda sizi ısıtacak şeyler ve bir çok faydalar vardır. Onların etlerinden yersiniz; akşamleyin getirip sabahleyin salarken onlarda sizin için bir zevk (güzellik) vardır.” ( Nahl, 5-6 )

“ Bakmazlar mı yağmur yüklü bulutlara, ve görmezler mi nasıl yaratılmış onlar? Ve bakmazlar mı göğe, nasıl yükseltilmiş? Ve dağlara nasıl sağlamca dikilmiş? Ve toprağa nasıl yayılmış? ” ( Ğaşiye, 17-20 )

Bu ayetlerden de anlaşılacağı üzere, dünya ve nimetleri yalnızca iyi ve faydalı değil, aynı zamanda güzeldir. Evrendeki her şey şaşmaz bir düzene ve mükemmel bir uyumla ahenge sahiptir.

Gökyüzünün güzelliği, rengi bütün insanların dikkatini çeken hayranlık uyandıran bir durumdur. Gökyüzünün süslendirildiğini belirten bir çok ayet vardır. Bir ayette,
“ Biz yakın göğü, bir süsle, yıldızlarla süsledik” ( Saffat, 6 ) denilir. Başka bir ayette ise vurgulu bir biçimde “ Andolsun, biz gökte bir takım burçlar yarattık ve seyredenler için onu süsledik.” ( Hicr, 16 ) denilerek göklerdeki ilahi süslemenin incelenmesine ve ancak inceleyip düşünenlerin bunu idrak edebileceklerine işaret edilmektedir. Diğer bir ayette ise, göğün süslendirilmiş olmasına bakılması emredilmekte, orada bir eksiklik ve düzensizliğin bulunamayacağını, çünkü Allah tarafından korunduğu belirtilmektedir.
Bütün bu ayetlerden anlaşılacağı üzere Allah, bütün evreni ve varlıkları, sarsılmaz bir düzen içerisinde, muhteşem bir uyumla ve göz kamaştırıcı bir güzellikte yaratmıştır.