tetanos
KAZİKLİHUMMA olarak da bilinir, oksijensiz ortamda yaşayan Clostridium tetani adlı basilin neden olduğu ve çizgili kaslarda sertleşme ve spazmlarla ortaya çıkan akut bulaşıcı hastalık.

Doğada yaygın olarak özellikle toprağın en üst katmanında bol miktarda bulunan Clostridium sporları vücuda yaralardan, hatta küçük bir sıyrıktan bile kolayca girebilir. Mikroorganizmanın yaşaması için gerekli olan oksijensiz ortamı yarattığı için delici yaralanmalar ve derin kesikler özellikle tehlike oluşturur.

Tetanosun ortaya çıkması ve belirtilerin şiddeti bakterinin ürettiği toksin miktarına ve konak canlının direncine bağlıdır. Toksinin sinirleri etkileyen tetanospazmin adlı bileşeni bilinen en öldürücü zehirlerden biridir. Bakteri hücresinden salman ve kanla enfeksiyon odağından omuriliğin ön boynuzuna taşman toksin gangliyon hücrelerini uyarır. Toksinin vücutta sinir uyaranlarının sinapslar yoluyla iletilmesinde rol oynayan asetilkolin adlı maddenin bireşimlenmesi ve salınmasını etkilediği düşünülmektedir. Merkez sinir sisteminin etkilenmesi sonucunda çeşitli kas gruplarında sertleşme ve beklenmedik zamanlarda aralıklarla ortaya çıkan kasılmalar görülür.

Kuluçka devresi oldukça değişken olabileceği gibi vakaların çoğunda iki gün ile iki hafta arasında değişir, üç aya kadar uzayabilir. Tetanos antitoksini belirtilerin ortaya çıkışını engeller ya da geciktirirse de, tedavideki değeri tartışmalıdır. Tedavide genellikle antibiyotikler, yatıştırıcılar ve kas gevşe ticiler, çok ağır vakalarda kürar kullanılır. Kürar bütün iskelet kaslarını felce uğratarak kasılmalarını engeller, böylece ağrılı spazmları ve çırpınmaları önler. Ne var ki, kürar solunum kaslarını da felce uğrattığından yapay solunum uygulanması gerekir. Birkaç hafta sonra belirtiler hafiflediğinde kürar tedavisine son verilir, hasta kendi başına soluk alıp vermeye başlar.

Clostridium sporları bulaşmış olabilecek bütün yaralanmalarda tetanos antitoksiniyle pasif bağışıklık sağlanmalıdır. Toksinin kimyasal yolla dönüştürülmesiyle hazırlanan tetanos toksoidiyle aktif bağışıklık da sağlanabilirse de bu yöntemin etkili olması için haftalar, hatta aylar geçmesi, ayrıca dört yılda bir yenilenmesi gerekir. Her yaralanmada birinci dozun ardından birkaç aylık aralıklarla iki ya da daha fazla doz yeniden verilmelidir. Hastalığı geçirenlerde yaşam boyu bağışıklık kalmadığından bu önlem bu kişiler için de geçerlidir.