Vitaminler

Vitaminler hücresel metabolik reaksiyonlar için çok az miktarları yeterli olan, eksikliklerinde bazı sorunlara neden olan organik bileşiklerdir. İnsan vücudu tarafından ya hiç yapılamamakta ya da yeterli miktarda yapılamadıkları için besinlerle dışarıdan sağlanmaları gerekir. Kendi isimleri olmasına karşın daha kolay anlaşılmaları için alfabenin harfleri ile anılırlar. Bir kısım vitaminler besinlerde aktif şekilde, bazıları da pro-vitamin olarak bulunur. Pro-vitaminler vücutta aktif hale dönüşürler. Genelde vitaminler erime özelliklerine göre yağda ve suda eriyen olarak iki gruba ayrılır. Bu pratik açıdan pişirme sırasında vitamin dayanıklılığını etkiler. Suda eriyenler; C ve B grubu vitaminler toksik değillerdir ve idrar yolu ile atılırlar. Vücutta depolanmaları az olduğu için gereksinim fazladır. Yağda eriyenler; A, D, E, K toksik olabilirler ve depolanabilirler. Bazı dokuların bu vitaminlere kesin ihtiyaçları vardır. Sağlıklı bir birey 4 besin grubundan ( süt ve süt türevi, et ve et türevi, unlu gıda, sebze ve meyve ) ve biraz da yağ içeren yiyecekler yemesi ile ihtiyaçlarını karşılayabilir.

Emilim ve dolaşım

Yağda eriyenler yağlarla birlikte emilir, taşınır ve atılırlar. Yağların diyette az veya hiç olmaması, safra veya pankreas salgılarının eksikliği, barsaklardan emilimi engelleyen anatomik veya fonksiyonel bozukluklar bu grup vitaminlerin eksikliğine yol açar. Suda eriyenlerin emilimi daha sorunsuz olmaktadır.

Depolama ve atılım

Yağda eriyen vitaminlerin fazlası idrarla atılamaz, depolanır. Bu işlem yeri de karaciğerdir. E vitamini dışındaki yağda eriyenler uzun süre, gereğinden fazla alınması sonucunda toksik etki yapabilirler. Suda eriyenler yüksek miktarlarda depolanamazlar, kullanılan miktarın fazlası idrarla atılır. Bu nedenle bunların eksikliklerine daha sık rastlanır fakat bazı B grubu vitaminleri istisnadır, karaciğer de uzun süre (3-5 yıl) korunabilirler.

Besinlerdeki dayanıklılık

Yağda eriyen vitaminler pişirmeye dayanıklıdırlar, B ve C vitaminleri kolay bozulurlar. Uygun olmayan koşullarda saklanma sonucu her iki gruptaki vitaminler bozulabilir.

Etkileri

Genel anlamda vücuttaki bileşiklerin bir parçası olmaktan ziyade düzenleyici fonksiyon gösterirler. Bu yönleri ile hormonlara benzerler. Metabolik olaylarda katalizör rolü oynarlar.
Vitaminler genel anlamda yukarıda yazıldıkları gibidir. İlaç üreticisi firmalar, doktorların katkıları ve insanların da eksik ve yanlış bilgileri ile günümüzde adeta bir vitamin çılgınlığı yaşanmaktadır. Bir konu üzerine yorum yapabilmek ve bir takım uygulamaları gerçekleştirmek için öncelikle bilgi sahibi olunmalıdır. Vitaminler konusu hakkında en güncel bilgileri yazabilmek için oldukça kapsamlı bir araştırma yaptım. Herkesin anlayabileceği bir ifade tarzı kullanmaya çalıştım. Günümüzde vitamin olarak kabul edilen tüm maddeleri içeren detaylı bir yazı oldu. Okuyanlar anlayamadıkları veya üzerinde soru sormak istedikleri konuları bildirirlerse gerekli düzeltmeler ve bilgiler yine de sunulacaktır. Vitaminler konusu içersinde anlatılan konu başlıkları şunlardır.

• A Vitamini - Retinol
• D Vitamini - Kalsiferol
• E Vitamini - Tokoferoller
• K Vitamini - Naftakinon
• B1 Vitamini - Tiamin
• B2 Vitamini - Riboflavin
• B3 Vitamini - Niasin, PP Vitamini
• B5 Vitamini - Pantoteneik Asit
• B6 Vitamini - Piridoksin
• B11 Vitamini - Folik Asit
• B12 Vitamini Siyanokobalamin
• C Vitamini - Askorbik Asit
• H Vitamini - Biotin
• P Vitamini - Bioflavonoidler
• Kolin
• İnositol
• Karnitin

A Vitamini

Sağlıklı gözler, deri, saç, mukoza zarı kaynağı, balık karaciğeri yağı, böbrek, Beta-karotena(koyu, yeşil yapraklı sebzelerde olur), sarı ve turuncu meyve ve sebzeler.
Enfeksiyonlara karşı direnci arttırır normal büyüme, üreme, kemik ve diş gelişimi, görme için gereklidir. Cildin tırnakların ve saçların sağlıklı kalmasını sağlar. Diş ve dişetleri için büyük önem taşır .
Kaynağı: Kayısı,kuşkonmaz,maydanoz,ıspanak, havuç,kereviz, marul, portakal, erik, domates

B1 Vitamini

Sağlıklı kalp, beyin ve sinir sistemi. Normal kırmızı kan hücrelerinin seviyesini korur
Kaynağı: Tahıllarda, buğday tohumu ve hayvan ciğeri. Buğday, kepek, bira mayası, taze sebze meyve, koyun eti, sığır eti, balık eti, yumurta, süt
B1 vitamini Kasların ve sinir sisteminin faliyeti için gereklidir.Yetersizliğinde iştahsızlık, huzursuzluk, bellek zayıflığı ve dikkat azalması görülür.

B2 Vitamini

Sağlıklı gözler ve tırnak ve saç.
Kaynağı: Avokado, süt ve süt ürünleri, sakatat, maya, Karaciğer, böbrek, buğday unu, patates, et, yumurta, peynir, kepek, yeşil sebzeler, havuç, fındık, yer fıstığı, mercimek
B2 vitamini Eksikliğinde dilde kızarma, yanma hissi, ağız çevresi ve dudaklarda kızarma, tahriş, çatlaklar, gözlerde kaşıntı, yanma hissi, katarakt oluşumu, saçların dökülmesi, çocuklarda büyüme yavaşlaması, kilo kaybı, sindirim sorunları oluşur .

B3 Vitamini

Sağlıklı sinir sinir sistemi, dolaşım sisitemi, protein ve karbonhidrat metobolizması, enerji üretimi için gerekli
Kaynağı: Tavuk, fıstık, yumurta, badem, som balığı, Bira mayası, kepek, yer fıstığı, sakatat, kırmızı et, balık, buğday, baklagiller, un, yumurta, süt, limon, kabak, incir, portakal, hurmaB3 vitamini Yetersiz beslenme sonucu deriyi sinir sistemini tutan pellegra adlı hastalık ortaya çıkar. Hücrelerin oksijeni kullanabilmeleri için gereklidir. Midede sindirimin temel taşları olan asitlerin üretimini sağlar.

B5 Vitamini

Sağlıklı sinir sistemi
Kaynağı: Avokado, beyin ve tahıllar, Karaciğer, kırmızı et, tavuk, yumurta, ekmek, sebzeler
B5 vitamini Doğada bol olduğu için eksikliğine rastlanmaz. Ayrıca bir miktar bağırsaklarda da yapılmaktadır. Eksikliği kan şekerinde düşme, ellerde titreme, kalp çarpıntıya neden olur .

B6 Vitamini

Sağlıklı sinir sistemi, beyin ve üreme işlevleri.
Kaynağı: Bira mayası, yumurta sarısı, yulaf ezmesi ve sakatat. Karaciğer, böbrek, kırmızı et, balık, yumurta, ekmek, sebzeler
B6 vitamini Sinir sistemi ve hormonların çalışmasını düzenler.Vücudun savunmasında antikor ve akyuvar oluşumunda rol oynar. Eksikliğinde migren tipi baş ağrısı, kansızlık, ciltte kuruluk, görme problemleri, uyuşukluk, adele zayıflığı ve krampları oluşur .

B11 vitamini

Kırmızı kan hücreleri ve sinir dokularının oluşumunda aktif rol oynar. Hücre bölünmesi için gereklidir. Bu etkisi ile büyümeyi de sağlar. Anne karnındaki bebeğin sinir sisteminin gelişimi için de gereklidir. Eksikliğinde iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, unutkanlık, çarpıntı gibi bazı kalp sorunları oluşabilir .
Kaynağı: Karaciğer, böbrek, kırmızı et, ıspanak, marul, yumurta, ekmek, portakal, muz

B12 Vitamini

Normal kası korur.
Kaynağı: Ciğer, böbrek, beyin, et, yumurta sarısı, arkadaş iç-bakteriler tarafından sentezlenir. Karaciğer, yürek, böbrek, kırmızı et, tavuk, balık, süt, peynir, yumurta
B12 vitamini Besinlerle veya sigara gibi alışkanlıklarla vücuda giren siyanürü etkisiz hale getirir. Eksikliğinde dilde hassasiyet, şişme, kızarma, hayal görme, depresyon, adalelerde kasılmalar, sinir iltihaplarına bağlı olarak el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma şikayetleri oluşur .

Folik asit

Sağlıklı saç ve deri.
Kaynağı: Lifli yeşil sebzeler, brokoli, lahana, portakal, tahıl, kuşkonmaz.

Kolin Bitartarat

Karaciğer, böbrek ve safra kesesinin sağlığını korur.
Kaynağı: Tahıl, fındık, fıstık, tohumlar ve narenciye meyvaları.

C vitamini

Sağlıklı bağışıklık sistemi kollagen üretimi, sağlıklı kemikler, dişler ve kıkırdak.
Kaynağı: Naranciye, biberiye, çiğ lahana, ananas, patates ve maydanoz. Siyah üzüm, narenciye, çilek, kavun, karpuz, yeşil biber, maydanoz, brokoli, havuç, soğan, bezelye
C vitamini Vücudumuz C vitaminini üretemez bitkiler ve bazı hayvanlar bu vitamini üretebilmektedir. Besinlerle alınan vitamin 2 saat içersinde kullanılır 4 saat sonunda kandan uzaklaşır. Yaraların iyileşmesini, damarların sağlıklı olamalarını sağlar.Vücudun savunma sistemini artırıcı etkisi vardır. Histamin yapımını azaltarak allerjik olayların şiddetini düşürür. Eksikliğinde diş eti kanamaları ve çekilmeleri olur.

• Yaraları, yanıkları ve kanayan diş etlerini iyileştirir.
• İdrar yolları enfeksiyonu tedavisinde kullanılan ilaçların etkinliğini artırır.
• Ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırır.
• Birçok viral ve bakteriyel enfeksiyonun önlenmesine ve genellikle bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur.
• Kansere neden olan maddelerin oluşmasına karşı koymada yardımcı olur.
• Damarlardaki kan pıhtılaşmasını düşürür.
• Soğuk algınlığının tedavisinde ve önlenmesinde yardımcıdır.
• Protein hücrelerini bir arada tutarak yaşamı uzatır.

E vitamini

Antioxidant, vücut hücrelerinin sağlığı, sağlıklı dolaşım sistemi, kalp dolaşım sistemi, kalp fonksiyonları.
Kaynağı: Mısır, sığır eti, badem, yumurta sarısı, fındık, ayçiçeği tohumu, buğday tohumu, soya fasülyesi yağı, arı sütü, ceviz, marul, tere, kereviz, maydanoz, ıspanak, lahana, mısır yağı, mısır, yulafta
E vitaminiAntioksidan etkilidir. Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatıyor Yaşlı kişilerde bağışıklık sistemini güçlendirir.

• Hücrelerin daha uzun yaşamasını ve yenilenmesini sağlar .
• Hücresel yaşlanmayı yavaşlatarak daha genç görünmenizi sağlar.
• Daha fazla dayanma gücü vermek için vücuda oksijen sağlar.
• A vitaminiyle birlikte çalışarak akciğerleri hava kirliliğinden korur.
• Çeşitli kanserleri önlemeye yardım eder.
• Kan pıhtılaşmasını önler ve çözer.
• Yanıkların iyileşmesini hızlandırır.
• Kan basıncını düşürür.
• Düşüğün önlenmesine yardımcı olur.
• Kalp hastalığı ve felç riskini azaltır.

K vitamini

Karaciğere gelen Kvitamini burada üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin yapımında rol alır. Kvitamini takviyesi yanlızca kanamalı hastalarda verilir.
Kaynağı: Ispanak,kabak, marul, yeşil domates, yeşil biber, inek sütü, peynir, tereyağı, yumurta, kırmızı et, pirinç, karaciğer, mısır, muz, şeftali, çilek

D vitamini

İnce bağırsaklardan kalsiyumun emilmesine yardımcı olur, kalsiyumun kemiklerde ve dişlerde tutulmasını sağlar .
Kaynağı: Balık yağı, balık, yumurta, tereyağı, karaciğer, et, sebzeler, güneş

• Güçlü kemik ve dişler için kalsiyum ve fosforu kullanır.
• A ve C vitaminleriyle birlikte alındığında soğuk algınlığını önler.
• Konjonktivitin tedavisine yardımcı olur.
• Doğal kaynakları:
• Balık ciğeri yağı, sardalya, ringa, somon balığı, ton, süt ve süt ürünleri ile güneş ışığı.

Kalsiyum
Sağlıklı ve güçlü kemikler ve dişler, normal kalp fonksiyonları kasları, kasların ve sinir sisteminin sağlıklı çalışmaması.
Kaynağı: Badem, sütü ürünleri, yumurta sarısı, soya-fasulyesi ve sardalye balığı.

Krom
Vücudun şeker kullanımını düzenler, kandan hücrelere glikoz transferi sağlar.
Kaynağı: Yumurta sarısı, istiridye, yer fıstığı, üzüm suyu, peynir, buğday ve maya.

Demir
Oksijen kan yolu ile vücut hücrelerine taşır.
Kaynağı: Karaciğer, istiridye, sığır eti, helvacı kabağı.

Magnezyum
Sağlıklı kaslar, damarlar, kemikler, kalbin düzenli çalışması, sinir sistemi, enerjui üretiminde katalizör.
Kaynağı: Badem, soya fasulyesi, yabani havuç.

Magnanez
Sinir sistemi sağlığı, beyin, sinirler ve kaslar arasında koordaniasyon.
Kaynağı: Ayçiçeği tohumu, Hindistan cevizi, badem, mısır, ceviz, zeytin.

Potasyum
Sinir sistemi kan ve dokular asit-alkali dengesi.
Kaynağı: Bütün sebzeler, kayısı, muz, patates, fındık, sardalye, avokado, narenciye meyvesi.

Silica
Sağlıklı saçlar, deri ve tırnaklar.
Kaynağı: Atkuyruğu bitkisi, köklü sebzeler, yulaf, arpa.

Çinko
Sağlıklı üreme, deri ve bağışıklık sistemi.
Kaynağı: İstiridye, sığı eti, karaciğer, zencefil, süt ayçiçeği, helvacı kabağı tohumu, Ringo balığı.

Vitaminler En Çok Hangi Besinlerde Bulunur

Elma
Elma doğal şeker, lif içeren kan kolestrolü ve glukoz seviyesini düşüren bir besin kaynağıdır. Taze elmadaki C vitamini, hücrelerin bozulmasını önleyici antioksidan etkiye sahiptir. C Vitamini ayrıca, koruyucu etkisiyle kılcal ve kan damarlarını korur, demirin emilimine yardımcı olur.

Badem
Badem diğer kabuklu ceviz, fındık gibi yiyeceklerle aynı guruptadır. Lif, magnezyum, demir, kalsiyum, riboflavin içerir. Gerçekte badem diğer kabuklu yiyecekleren daha çok C vitamini içerir. 23 bademde 70 mg C vitamini blunur. Diyetisyenin izin verdiği miktarda ve vücudunuza gereken kadar E vitamini içerir. Diğer tüm kabuklu yiyecekler gibi kalbinize yararlı protein kaynağıdır. Doymamış yağ oranı daha düşük olduğu için kalbe en yararlı yağ içeren besindir.

Ahududu
Ahududu zengin bitkisel besinler içerir. İdrar yolu enfeksiyonlarından korur, hafızaya yardımcıdır, zinde yaşamı destekler. Özündeki C vitamini ve lifler sayesinde düşük kalori içerir. Bir kase taze ahudududa 83 kalori, 3.5 gram lif ve 14 mg C vitamini bulunur.

Brokoli
Brokoli kalp, şeker, bazı kanser türleri gibi kronik rahatsızlıklardan koruyucu, kalsiyum, potasyum, folik asit, lif ve bitkisel besinler içerir. Bunun yanı sıra brokolide, hücrelerin bozulmasını ve zarar görmesini engelleyici A ve C vitamini bulunur.

Barbunya
Barbunya, fasulye, börülce gibi böbrek şeklindeki besinler, demir, magnezyum, potasyum, fosfor, bakır içerir. Diyetisyenler tarafından önerilen lif bakımından zengin, düşük yağlı, kalorili besinlerdir. Kronik kalp hastalıkları, kanser gibi hastalıklara karşı da koruyucudur.

Somon
Somon omega-3 yağ asitleri içeren mükemmel bir besindir. Omega-3 kalp krizi risklerini önler, kalbe bağlı ani ölümleri, kan basıncı yükselmelerini önler. Somon ayrıca, kolesterol için doymamış yağ oranı düşük yağ ve protein içerir.

Ispanak
Ispanak yüksek seviyede A ve C vitamini içerir. Bunu yanı sıra ıspanakta, B-6, kalsiyum, demir ve magnezyum da bulunur. Bağışıklık sistemini destekler, cilt ve saç sağlığını korur.

Patates
Turuncu ve sarı karışımı koyu renkli patateste, yüksek miktarda beta karoten oksidant bulunur. A vitamini ve beta karoten bazı kanser risklerinden korunmada etkilidir. Patates yrıca, fiber, folik asit, potasyum ve diğer tüm sebzeler gibi düşük kalori ve yağa sahiptir. Bir patateste sadece 54 kalori bulunur.

Bitki Çayları ve Diğer Sebze Suları
Bitki çayları en çok vitamin, mineral ve diğer besleyici yiyeceklere sahiptir. Beslenme listenize eklediğinizde diyetinizi olumsuz etkilemezler. Domates suyu gibi sebze sularının antioksidant etkileri kalp krizi riskinden korur, prostat kanserini ve diğer kanser türlerinden krounmada etkildir. Domates suyu ve diğer sebze sularında ayrıca, çok yüksek sodyum bulunur.

Buğday Taneleri
Buğday tahılların en önemlisi. Buğday lif, folik asit, E vitamini, magnezyum, fosfor, biraz yağ, protein potasyum, demir, çinko gibi oldukça zengin besleyiciler içerir.