ESO - Avrupa Güney Gözlemevi (European Southern Observatory)

Oldukça Soğuk Kahverengi Cüce Çifti

Kahverengi Cüce Çifti (The coolest pair of brown dwarfs)

Avrupa Güney Gözlemevi'ne ait Çok Büyük Teleskoba ek olarak başka iki teleskop ile yapılan gözlemler, bilinen en soğuk yıldız için yeni bir aday olduğunu gösterdi; ikili bir sistemde bulunan ve yeni hazırlanmış kahve sıcaklığı ile aynı sıcaklığa sahip bir kahverengi cüce – insanlar için sıcak, ancak bir yıldız yüzeyi için sıradışı bir şekilde soğuk. Bu cisim, küçük soğuk yıldızları, büyük sıcak gezegenlerden ayıran o, belli belirsiz çizgiyi geçmeye başlayacak kadar soğuk.

Kahverengi cüceler asıl olarak başarısız olmuş yıldızlardır: kütleçekiminin, yıldızların ışıldamasını sağlayan nükleer tepkimeleri başlatabileceği kütleden yoksundurlar. Yeni keşfedilen ve CFBDSIR 1458+10B olarak adlandırılan kahverengi cüce, Yer'den 75 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir çift kahverengi cüce sisteminin en soluk üyesidir. [1]

ESO'nun Çok Büyük Teleskobundaki güçlü X-nişanlayıcı tayfölçeri, bu bileşik cismin kahverengi cüce standartlarına göre oldukça soğuk olduğunu göstermek için kullanıldı. "Bu cismin oldukça düşük sıcaklığa sahip olması bizi çok heyecanlandırdı, ancak bunun bir çift sistem olabileceğini ve daha ilginç hatta daha soğuk bir bileşeni olacağını tahmin edemezdik," diyor Grenoble Gezegenbilim ve Astrofizik Enstitüsü'nden Philippe Delorme, kendisi ayrıca bu makalenin yazarlarından biridir. CFBDSIR 1458+10, bugüne kadar keşfedilmiş en soğuk kahverengi cüce çiftidir.

İki cüceden daha sönük olanının yaklaşık 100 santigrat derece – suyun kaynama noktası – sıcaklıkta olduğu bulundu, ki bu da bir saunanın sıcaklığından farklı değil. [2]"Bu sıcaklıkta, kahverengi cücenin daha önceden bilinenlere nazaran farklı ve dev dış gezegenlere benzer özelliklere sahip olmasını bekleriz – hatta atmosferinde su bulutları dahi bulunabilir," diyor, bu çalışmayı açıklayan makalenin baş yazarı, Hawaii Üniversitesi Astronomy Enstitüsü'nden Michael Liu. "Aslında, yakın gelecekte, Güneş benzeri yıldızların etrafında bulunan gaz devi gezegenlerin görüntülerini çekmeye başladığımız zaman, birçoğunun CFBDSIR 1458+10B' ye benzediğini göreceğimize inanıyorum."

Bu eşsiz cismin gizemlerini aydınlatmak için üç değişik teleskobun güçleri kullanıldı. CFBDSIR 1458+10, Hawaii'deki Keck II Teleskobunda bulunan Lazer Rehber Yıldızı Uyarlanabilir Optik sistemi kullanılarak keşfedilmiş ilk çift yıldız sistemidir. [3] Liu ve ekibi, daha sonra, yine Hawaii'de bulunan Kanada – Fransa – Hawaii Teleskobuyla çalışmalarını sürdürerek, kızılötesi bir kamera yardımı ile kahverengi cüce ikilisinin uzaklığını belirlemeye çalıştılar. [4] Son olarak, cismin kızılötesi tayfını çıkartmak ve sıcaklığını ölçmek için ESO VLT tesisi kullanıldı.

Soğuk cisim arayışı oldukça aktif bir astronomi konusu. Spitzer Uzay Teleskobu da yakın zamanda, bilinen en soğuk kahverengi cüce adaylarından diğer ikisini belirledi ancak sıcaklıkları henüz kesin bir şekilde ölçülmedi. Gelecekteki gözlemler, bu cisimlerin CFBDSIR 1458+10B'ye kıyasla ne derecede olduğunu belirleyecek. Liu ve ekibi, özelliklerini daha iyi belirlemek ve çift sistemin yörüngesini haritalamak için CFBDSIR 1458+10B'yi tekrar gözlemeyi planlıyorlar ki yaklaşık 10 yıllık bir incelemeden sonra gökbilimciler bu ikili sistemin kütlesini hesaplayabilecekler.

Notlar:

[1] CFBDSIR 1458+10, ikili sistemin adıdır. Bileşenler CFBDSIR 1458+10A ve CFBDSIR 1458+10B olarak bilinmektedir. İkinci bileşen daha sönük ve soğuktur. İkili arasındaki mesafe, Yer ile Güneş arasındaki mesafenin yaklaşık üç katıdır ve birbirleri etrafında yaklaşık 30 yıllık bir dönem ile dönmektedirler.

[2] Karşılaştırma amaçlı; Güneş'in yüzey sıcaklığı yaklaşık 5000 Santigrat derecedir.

[3] Uyarlanabilir optik, Yer'in atmosferik girişiminin büyük bir kısmını engelleyerek görüntünün keskinliğini 10'un katı mertebesinde arttırır ve ikili arasındaki kısa mesafenin çözümlenmesini sağlar.

[4] Gökbilimciler, Yer'in Güneş etrafındaki yörüngesinde yer değiştirmesi nedeniyle oluşan, kahverengi cücelerin, daha uzak yıldızlardan oluşan arkaplan üzerindeki görünür hareketlerini ölçtüler. Paralaks olarak bilinen bu etki, gökbilimcilerin kahverengi cücelerin uzaklığını hesaplamalarını sağladı.

Kaynak:ESO Basın Açıklaması/Bilim Bülteni(23 Mart 2011)

MsXLabs Üye Girişi