ESO - Avrupa Güney Gözlemevi (European Southern Observatory)

Kızılötesi Işıkta Zarif Gökada

HAWK-I muhteşem çubuklu sarmal gökada NGC 1365, kızılötesi görüntü.(HAWK-I infrared image of the spectacular barred spiral galaxy NGC 1365.)

ESO’nun Şili, Paranal Gözlemevi’ndeki Çok Büyük Teleskobu üzerinde bulunan hassas HAWK-I kamerası ile alınan yeni bir görüntü zarif çubuklu sarmal gökada NGC 1365’i kızılötesi ışıkta gösteriyor. NGC 1365 Ocak gökadalar kümesinin bir üyesi olup, Yeryüzü’nden 60 milyon ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır.

NGC 1365 en iyi bilinen ve üzerinde en çok araştırma yapılan çubuklu sarmal gökadalardan biridir ve göz alıcı mükemmel şekliyle birlikte düzgün çubuğu ve göze çarpan dış sarmal kolları nedeniyle bazen Büyük Çubuklu Sarmal Gökada olarak adlandırılır. Merkeze yakın bölgede başka bir sarmal yapı daha bulunmaktadır ve tüm gökada hassas toz şeritleriyle bağlanmıştır.

Bu gökada, sarmal gökadaların nasıl oluştuklarının ve evrimleştiklerinin araştırılmasında gökbilimciler için mükemmel bir laboratuardır. HAWK-I ile alınan yeni kızılötesi görüntü görünür ışıktaki (potw1037a) görüntülere göre gökadanın bazı bölgelerini örten tozdan daha az etkileniyor ve çubuk bölgesi ile sarmal kollarda bulunan çok sayıda yıldızın ışıltısını açıkça gözler önüne seriyor. Elde edilen bu veriler gökada içindeki maddenin akışını ve bunların yeni yıldızların oluşabildiği gaz rezervlerini nasıl etkilediğini anlamaları için gökbilimcilere yardım etmektedir. Merkezdeki dev çubuklu yapı gökadanın kütleçekimsel alanının şeklini bozmakta ve bu da gazın sıkıştırılarak yıldız oluşumunun tetiklendiği bölgelere sebep olmaktadır.

Devasa birçok yıldız kümesi sarmal kolların şeklini belirlemekte ve her biri on milyon yıldan daha yaşlı yüz binlerce parlak genç yıldız barındırmaktadır. Gökada tek yıldızların bu görüntüde görülemeyeceği kadar uzaktır ve resimde görülen minicik kümelerin çoğu gerçek bir yıldız kümesidir. Tüm gökada boyunca, her yıl Güneş’imizin kütlesinin yaklaşık üç katı oranında yıldız oluşumu gerçekleşmektedir.

Gökada çubuğu yaşamlarının önemli bir kısmını geride bırakmış genellikle yaşlı yıldızlardan meydana gelmiş olsa da, merkeze yakın daha iç sarmalda gaz ve tozdan oluşan yıldız doğumevlerinde birçok yeni yıldız meydana gelmektedir. Çubuk ayrıca gazı ve tozu kütleçekimsel olarak gökadanın merkezine doğru aktarmaktadır, gökbilimciler burada oldukça parlak sayısız yıldız arasında kaybolmuş süper kütleli bir karadeliğin varlığına dair kanıtlar bulmuştur.

NGC 1365, dev dış sarmal kollarıyla birlikte 200 000 ışık yılı genişliğinde bir bölgeye yayılmaktadır. Gökadanın farklı bölgelerinin tam bir dönüşü farklı süreler almaktadır çubuğun dış kısımlarıyla birlikte bir devri yaklaşık 350 milyon yıl sürmektedir. Son yıllarda Samanyolu Gökadası’nın da çubuklu sarmal yapıya sahip bir gökada olabileceğini gösteren yeni gözlemlerle birlikte NGC 1365 ve bu türden diğer gökadalar öne çıkmaya başladılar. Bu tür gökadalar oldukça yaygınlar, son tahminlere göre sarmal gökadaların üçte ikisi çubuklu yapıya sahip, diğer gökadaların da araştırılması gökbilimcilere kendi gökadamızın anlaşılmasında yardımcı olacaktır.

Kaynak:ESO Basın Açıklaması/Görüntülü Bülten(22 Eylül 2010)

MsXLabs Üye Girişi