Kommagene Krallığı


Türkiye’nin güney dogusunda, Dicle ve Fırat Nehirlerinin yukarı kıyılarında kurulmustu.
Bugün bu topraklar anlatılan o cennete ait ipuçları vermiyor–cenneti çagrıstırmakta zorlanıyor. Yamaçları kapladıgı söylenen o agaçlar artık yok ve keçi sürüleri bitki örtüsünün son yesilliklerini tüketmekle mesgul. Baslatılan sulama kanalları mucizeler yaratacak ve verilen çabalar sonunda bölge yeniden agaçlanacak zira toprak burada çok verimli ve sayısız dag pınarı var.

Kommagene kömür, demir, altın ve petrol gibi mineral ve madenleriyle ünlü çok verimli bir bölgeydi. Bu zenginliklerin bir kısmı bugün yeniden kesfedilmis durumda. Örnegin 1960'larda bir arkeolog Fırat’tan altın çıkarmayı basardı.

Diger bir kesif petrol ile yasandı. Son birkaç yıldır bölgede yaygın olarak ham petrol sondajı yapılıyor. Heryerde Türk Petrol Ofisi’nin kara altın çıkaran petrol çıkarma santiyelerini görmek mümkün.

Ama artık zamanda yolculuk etme vakti. Kommageneyi ilk kez I.Ö. 850 civarında yazılı tarihin kayıtlarında görmeye baslıyoruz. Bir Asur kralının tutanaklarında, halkın krala yıllık vergi olarak altın, gümüs ve sedir agacından yapılmıs tahta verdigi yazılı. Belli ki o günlerde degerli sedir agaçları sadece Lübnan’da degil Kommagene topraklarında da yetisiyordu. Kommagene Asurluların bir uydusu haline geldigi dönemde.

I.Ö. 700 civarında bir Kommagen Kralı Asurlulara baskaldırır. Asur kralı
Sargon Kommagenleri yener ve yenilen asi kralı: “Tanrılardan korkusu olmayan tanrısız bir adam bu. Sadece kötü planlar yapan bir hilekar,” diyerek suçlar. Kral Sargon’un nitelemesi fazlasıyla öznel görünebilir. Ancak Sargon sözlerine söyle devam eder: “karısını, ogullarını ve kızlarını, malını ve hazinelerini aldım ve son olarak halkını aldım ve onları Mezopotamya’nın güneyine (bugün Irak) sürdüm.” Anlasılan, yerlesik halkları yurtlarından topraklarından sürmek o zamanlarda da uygulanan bir yöntemdi.

I.Ö. 600 dolaylarında Babilliler Asurluları yenilgiye ugratırlar. Sonradan Kommagene krallıgını baskenti olacak olan Samsat’da son kez savasırlar. Bu savasta Mısır ordusu Asurlulara destek verir ancak Babilliler birlesik orduları yenmeyi basarırlar.

Kommagene halkı I.Ö. 550 dolaylarında, önce Babillileri yenen Perslerin sonra da Persleri yenen Büyük Iskender’in ordularının istilasına tanık olur.

I.Ö. 300’lerde


Büyük İskender’in velihatlarından biri olan Kral Seleukos 1. Nikator bölgesinde hüküm sürer. 1.Nikator Kommagene krallarının Yunan atalarından birisidir. I.Ö. 130’larda Kommagene krallıgı bagımsızlıgını kazanır.