Hayvan Pancarı Yetiştiriciliği

Hayvan Pancarı (Yemlik Pancar)

Önemi:

Hayvan pancarı, verimi oldukça yüksek, iki yıllık, yumrulu bir yem bitkisidir. Hem yaprakları hem de yumruları hayvan beslemede kullanılabilir. Ahır hayvancılığında önemli olan yeşil ve sulu yem ihtiyacını karşılayan, hayvanların iştahla yediği en ucuz ve en iyi yemdir. Kış sezonunda kolay ve uzun süre saklanabilen bir yem bitkisidir. Şekerli ve sulu oluşu nedeniyle iyi bir enerji kaynağıdır. Dolayısıyla önemli ölçüde et ve süt artışı sağlar. Yeni geliştirilen çeşitlerle 15-20 ton/da verime ulaşılarak maliyet düşürülmektedir.

Hayvan pancarı, yurdumuzun, Doğu Anadolu Bölgesi’nin yüksek, yazları çok kısa ve serin yüksek yöreleri ile Doğu Karadeniz Bölgesi’nin çok fazla yağışlı, sisli, bulutlu yerleri dışında hemen her yerinde yetişir.

İklim ve Toprak İstekleri:

Ilıman iklimi seven hayvan pancarının nem isteği gereğince karşılanmalıdır. Yeterli yağışı olmayan yerlerde sulama gereklidir. Don ve kırağıya dayanıklılığı düşüktür.

Hayvan pancarı, süzek ve derin topraklarda iyi yetişir. Taşlı, killi ağır yapılı toprakları sevmez. Taban suyunun da yüksek olmaması gerekir.

Toprak Hazırlığı

Toprak sonbaharda 25-30cm derinlikte sürülmelidir. İlkbaharda diskharrow ve kazayağı ile toprak tavdayken tekrar sürüm yapılır. Sürgü çekilerek tohum yatağı hazırlığı tamamlanır.

Ekim:

Ekim, ilkbaharda toprağın ısınması ile Mart sonu, Nisan başında başlar. Ağır ve soğuk topraklarda en fazla 20 Mayısa kadar beklenebilir. Bir çapa bitkisi olan hayvan pancarının mibzerle sıraya ekimi uygundur. En uygunu pancar mibzeri olsa da gerekirse hububat mibzerleri de bazı gözleri kapatılarak kullanılabilir. Mibzerle ekimde dekara 1-1,5kg tohum yeterlidir. Elle ekimlerde biraz daha fazla atılabilir. Yüzlek ekimden kaçınılmalı ve ekim derinliği, ağır topraklarda 2-3cm; hafif topraklarda 3-4cm şeklinde ayarlanmalıdır.

Ekimde uygulanacak sıra aralığı pancarın büyüklüğüne ve çeşit özelliklerine göre değişir. Sıra aralığı, toprak yüzünde yetişen iri çeşitlerde 40-50 cm., toprak içinde yetişen çeşitlerde ise 30-35 cm olmalıdır. Çapa sırasında sıra üzerine verilmesi gereken uygun aralık 40-50cm’dir.

Gübreleme:

Yüksek verimli çapa bitkisi hayvan pancarı gübre isteği en fazla olan bitkilerden biridir. Sonbaharda, 2-3 ton yanmış çiftlik gübresi uygulaması verimi arttırır. İlkbaharda, ekimle beraber tohum yatağına 18-20 kg/da triple veya 40-50 kg/da normal süper fosfat ile azotlu gübrenin de üçte biri verilmelidir. Pancarlar toprak yüzeyine çıkıp, 3-4 yapraklı olduktan sonra azotlu gübrenin kalan kısmı da verilerek, 60kg/da amonyum nitrat veya 50kg/da amonyum nitrat veya 30kg/da üre uygulanır. Suni gübreler toprak tahlil sonuçlarına göre topraktaki eksik miktarı tamamlayacak şekilde ayarlanır.

Bakım:

Hayvan pancarı ekimi takiben 10-12 gün içinde çimlenerek çıkar. Çıkış sırasında kaymak tabakasına hassas olduğundan, kaymak kırma gerekebilir. Bitkiler tamamen toprak yüzüne çıktıktan sonra, sıra arasında ilk çapa yapılır. Bitkiler 2-3 yapraklı olduktan sonra yapılan ikinci çapa sırasında sıra üzeri mesafe de 30-50 cm şeklinde ayarlanmalıdır. İkinci çapanın arkasında da tekleme yapılmalı ve su verilmelidir. Bitkiler hızla gelişmeye başlayıp 10-15cm olduktan sonra üçüncü çapası yapılır ve çift kalmış fideler tek hale düşürülür.

Sulama:

Hayvan pancarında ilk sulama oldukça önemlidir. Ekimden sonra yağış gecikirse vakit geçirmeden sulama yapılmalıdır. İkinci sulama ise teklemeden sonra yapılır ve bitkileri toparlanmasını sağlar. Diğer sulamalar; hayvan pancarının gelişme durumuna, toprağın rutubetine bağlı olarak ihtiyaca göre ayarlanır.

Hastalık ve Zararlılar:

Hayvan pancarının başlıca hastalıkları; Çökerten, kuyruk çürüklüğü, pancar uyuz hastalığı , pancar ur hastalığı, dır. En önemli zararlıları da, pancar leş böceği, cassda, pancar sineği ve pancar yaprak pünesidir. Hastalık ve zararlılarla mücadele konusunda daha geniş bilgiler Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na bağlı Zirai Mücadele Araştırma Enstitüleri ile Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerinden temin edilebilir.

Hasat :

Hasat zamanı orta yaprakların saramaya başladığı ve diğer yaprakların kuruduğu dönemdir. Olgunlaşan yumruların çoğunluğu toprak yüzeyinde kaldığından elle hasat kolay ve basit bir yoldur. Hasat zamanı Eylül ayının ortasından Kasım ayının sonuna kadar devam eder .Hasat sonrası baş kesiminin, gözler kalmayacak şekilde, biraz derince yapılması depolama açısından oldukça önemlidir. Yalnız yaprağı koparılan veya kesilen pancarlar, silo veya gömüde sürgün vererek yumrunun odunlaşarak hayvanın sindirmesini güçleştirir.

Depolanması:

Kuru mevsimin en önemli sulu yemi olan hayvan pancarı özellikle kış ayları için saklanmalıdır. Hayvan pancarını bozulmadan en iyi şekilde saklayabilmek için dikkat edilmesi gereken noktalar aşağıda sıralanmıştır.

- Hasadın zamanında yapılması

- Yumrunun zedeli ve bereli olmaması

- Hastalıklı pancarların ayrılması

- Saklama sırasında sürgün vermemesi için baş kesiminin uygun şekilde yapılması

- Pancar üzerinde toprak bulunmaması

- Pancarı hafifi de olsa don olayına maruz kalmaması

- Pancarın yağmur ve sel gibi nedenlerle fazla ıslak ya da kuru olmaması

- Silo veya gömü yapılırken, uzun süre dış etkenlere maruz bırakılmadan istif edilen kısımların üzerlerinin örtülmesi

- Silo veya gömü yapıldıktan sonra içerideki ısının 5oC olması ve nem ile havalandırma şartlarının kontrol edilmesi

Mahsen veya Samanlıklarda Saklama:

Saklamaya uygun olarak seçilen pancarlar, 1,5-2 m’den yüksek olmamak şartıyla yığılır. Bu yerlerde önemli olan ısının 1-5oC’de olması ve ışığın istifteki pancarlar üzerine direkt olarak gelmemesidir. Havanın donlu olmadığı günlerde, havalandırma yapılarak pancarın fazla ısınması önlenmelidir. Çok soğuk havalarda da yığın sap veya otlarla örtülmelidir.

Silolarda Saklama:

Silo için ahıra yakın, su tutmayan kuvvetli rüzgarlara kapalı ve zemini kuru olan bir yer seçilmelidir. Saklamaya uygun pancarlar, eni ve yüksekliği 1,5 m’den fazla olmamak şartıyla beşik örtüsü şeklinde istiflenmelidir. Silolar, 10-35 m uzunlukta olabilir. Yığın dış şartlara uzun süre maruz bırakılmadan örtülmelidir. Silo uzunluğu 10 m’yi geçen ve saklama süresi 2 aydan fazla devam edecek silolarda, havalandırma bacası konulmalıdır. İstifin üzerine saman tabakası serilerek, üzerine 10-15 cm kalınlığında toprak örtülmelidir. Yağmur ve kar sularıyla ıslanmaması için silonun etrafına hendek açılır.

Gömüde Saklama:

Eski bir depolama şeklidir. Pancarlar su tutmayan ve su geçirmeyen bir yerde, toprak içinde açılan kuyularda 1,5 m’yi geçmeyecek şekilde istif edilir. Gömüde havalandırma bacası şarttır. 2-3 m de bir yerleştirilmelidir. Bacaların üzerine siperlik takılarak, silolamada olduğu gibi örtü işlemi tamamlanır.

Hayvanlara Verilecek Miktarlar:

Hayvan pancarı, günlük rasyon içinde; süt ineklerine 25-30 kg, yaşlı besi sığırlarına 35-40 kg, besi koyunlarına 4-5 kg, gebe koyunlara 2-2,5 kg’a kadar yer alabilir. Gebe hayvanlara tavsiye edilen miktardan fazla verilmemelidir. İleri gebe hayvanlara ise verilmemesi gerekir. Genel olarak hayvan pancarının, %5 oranında samanla karıştırılarak verilmesi daha uygun olmaktadır. Hayvan pancarı yemlemesinden önce selülozca zengin kaba yemlerin verilmesi ishal ve asidoz ihtimaline karşı bir önlemdir.

Önemi:

Özellikle kışın hayvanların iştahla yiyeceği en iyi ve ucuz bir kaba yemdir. Su ve şeker içermesi nedeniyle hayvanlar için enerji kaynağıdır. Verimi yüksek, işçiliği kolay ve ekonomiktir.

Hangi Toprağı Sever?

Fazla ağır olmayan tınlı-kumlu, yeterli kireç içeren, az asitli toprakları sever.

İklim:

Şeker pancarına göre daha az ısı ister. Dolayısıyla yurdun bütün bölgelerinde yetişir.

Toprak Hazırlığı:

Toprak sonbaharda 25-30 cm derinliğinde sürülmelidir. İlkbaharda tarlanın tava gelmesiyle diskharrow yada kazayağı çekilerek toprak havalandırılır. Nemini kaybetmemesi için tesviyesi yapılır ve merdane çekilerek ekime hazır hale getirilir.

Gübreleme:

Ekimle birlikte dekara 8-10 kg fosfor (P2O5) verilir. Ayrıca dekara 15 kg azot Msn Down

hesabıyla, azotun 1/3 ‘ü ekimle 2/3’ ü 1. çapa ve sulama öncesi verilir.

Ekim Şekli ve Zamanı:

Ekim, İlkbaharda en geç 20 Mayısa kadar yapılmalıdır. En iyi dönem havaların müsait olduğu Nisan ayı başlarıdır. Çapa bitkisi Olduğundan en iyi ekim şekli, sıraya mibzerle ekimdir. Ekimde sıra arası 45-50 cm olmalıdır. 1. çapa ve seyreltmede sıra üzerinde 45-50 cm arayla tek bitki bırakılmalıdır. Ekimde atılacak tohum miktarı elimizde mevcut mibzer özelliğine göre 1-2 kg olmalıdır.

Bakım ve Sulama:

Normal şartlarda ekilen tohum, 10-12 gün arasında çıkar. Ağır topraklarda çıkışı hızlandırmak için kısa aralıklarla yağmurlama yapılmalıdır. Çıkışı sağlanan hayvan pancarının bakımı şeker pancarı gibidir. Yalnız sıra arası ve sıra üstü farklı olup çapa ona göre yapılmalı ve mutlaka boğaz doldurma işlemi yapılmalıdır. Hayvan Pancarının su isteği Şeker Pancarından fazla olduğu için sulama, zamanında ve yeteri kadar yapılmalıdır. Şeker pancarından farklı olarak toprak üzerinde geliştiği için çapa ve sulamaya mutlaka dikkat edilmelidir.

Hasad Zamanı ve Şekli: Hasad, yaprakların sarararak yere doğru sarkmasıyla anlaşılır. Bu dönem Eylül ayının ilk haftası ile Kasım ayının ortlarına kadardır. Hasadda baş kesimine dikkat edilmelidir. Eğer yalnızca yaprağı kesilecek olursa silolandıktan yada gömüldükten sonra sürgün vererek yumrular odunlaşarak sindirilme kabiliyetleri azalır. Bunu önlemek için baş kesiminde mutlaka bir kısım yumrunun yaprakları kesilmelidir.

Verimi: Toprak yüzeyinde yetişen kırmızı ve kavun içi renginde, yuvarlak ve testi biçiminde olan hayvan pancarlarının 15-20 ton/da yumru verimi vardır. Yaprak verimi yumru veriminin 1/7’i kadardır.

kaynak:

MsXLabs Üye Girişi