Arama

Galileo Galilei - Tek Mesaj #1

virtuecat - avatarı
virtuecat
Ziyaretçi
2 Ekim 2006       Mesaj #1
virtuecat - avatarı
Ziyaretçi

Galileo Galilei

Ad:  Galileo Galilei1.jpg
Gösterim: 4120
Boyut:  40.7 KB

Italyan gökbilimci ve fizikçi
(Pisa 1564 - Arcetri 1642).

Galilei çok sayıda gözlem yapmış ve kuramlarının doğruluğunu kanıtlayabilecek deneyler tasarlamıştır, ancak çalışmaları deneysel yöntemin kurucusu sayılması için yeterli değildir. Bu yöntemin etkin bir biçimde kullanılması yarım yüzyıl sonra, Huygens ile başlamıştır. Buna karşılık, Galilei fizik yasalarının açıklanmasında matematikten yararlanma konusunda büyük rol oynamıştır (Padova Üniversitesi'nde 1592’den başlayarak matematik dersleri verdi); ondan önce aristotelesçıliğin özellikle nitel görüşlerinin egemen olduğu eski fizikte matematiğin yeri pek azdı. Bu konuda Galilei dünyanın matematik yapıda olduğunu kesinleyen ünlü açıklamasıyla yeni bir anlayışın doğmasına katkıda bulundu; ama giriştiği matematikleştirme çabası henüz oldukça sınırlıydı.

Galilei her şeyden önce modern mekaniğin kurucularından biri olarak belirir. De motu (1590) adlı yapıtındaki görüşleri aris- totelesçiliğe oldukça bağlı kalır. Daha 1604’te, cisimlerin boşlukta düşmesi yasasıyla ilgilenmeye başladı; ne var ki bu yasayı çok uzun yıllar sonra kesin olarak belirledi, çünkü başlangıçta hızın değil, zamanın uzunlukla orantılı olduğuna inanmıştı. Özellikle 1632’den sonra, Dialogo sopra i due massimı sistemi del mondo adlı yapıtında aynı yükseklikten bırakılan farklı kütlede ya da yoğunlukta iki cismin yere aynı anda düştüğünü gözleyerek bu yasanın kütleden ve yoğunluktan bağımsız olduğunu açıkça tanıtladı. Bir cismin eğik bir düzlem boyunca inişiyle ilgili olarak yaptığı “deneyler”, yatay düzlemin Iİ-" mit durumunu da göz önüne almasıyla Galilei' nin, eylemsizlik ilkesi üstüne ilk formülleştirmeyi ortaya koymasını sağladı; ancak bu ilkenin biçimi henüz Descartes' ın kazandırdığı genelliği taşımıyordu. Öte yandan, Galilei Aristoteles'in çembersel devinim, yetkin ve doğal bir devinimdir düşüncesini benimsedi. Buna karşılık, tam anlamıyla doğru bir biçimde olmasa da, birbirine göre doğrusal ve düzgün bir biçimde yer değiştiren iki devingenin devinimindeki göreceliği ortaya koyan ilkeyi ilk kez açıklama onuru da onundur. Açısal uzanım değişse de sarkacın salınımlarının eşsüreli olduğunu da Galilei belir ledi. Bununla birlikte, uzun bir süre sarkacın döneminin ipin uzunluğuyla orantılı olduğunu sanmıştır. Dönemin karesiyle ilgili gerçek yasayı 1638'de, Discorsi e dimostrazioni matdfnatiche intorno a due nuove scienze adi bilimsel başyapıtında ortaya koydu. Sarkacın zaman ölçmede kullanılabileceğini ancak yaşamının son döneminde, 1641'de düşündü. 1638'deki yapıtında, hızların bileşimi ilkesini yürür lüğe koyan, mermilerin boşluktaki parabolik devinimi üstüne yasayı ilk kez olmasa da daha 1632'de Cavalieri ve 1633’te Mersenne bu tanıtlamayı yayımlamışlardı kendinden öncekilere göre daha kesin bir biçimde tanıtladı, hiç değilse açıkladı. Ga- lilei'nin mekanik dersleri kısa sürede büyük ilgi uyandırdı. Discorsi'nin yayımlandığı yıl, Mersenne bu kitabın kısaltılmış ve değiştirilmiş bir fransızca baskısını, Nouvelles Pensöes de Galilde (Galilei'nin yeni düşünceleri) adıyla yayımladı.

Galilei 1609’da, Venedik'te bulunduğu sıralarda, bugün kendi adını taşıyan ıraksak gözmercekli dürbünü gerçekleştirdi ve gökcisimlerini incelemeye başladı, ilk gözlemleri Ay ile ilgiliydi; dağların yüksekliğini ölçtü, salınımları gözledi. Daha sonra Jüpiter’in uydularını, Satürn'ün halkasını, Güneş’in lekelerini ve kendi ekseni çevresinde dönüşünü, Venüs'ün evrelerini, vb. yeniden ya da ilk olarak keşfetti. Bü tün bunlar Kopernik sistemi doğrultusundaki sanıları kuvvetlendiren yeniliklerdi. 1610'da grandük Cosimo ll’nin çağrısına uyarak Toscana’ya gitti. O zamana kadar, Kopernik kuramı Roma kilisesi’nde endişe uyandırmamıştı, çünkü Kopernik'in De revolutionibus orbium coelestium (1543) adlı yapıtının girişini yazan Osiander, Yer' in devingenliğini, doğru öngörülerde bulunan ancak gerçeği dile getirmeyen bir varsayım olarak sunmuştu. Galilei, tam tersine o dönemlerde "matematikçiler"diye adlandırılanların-Kopernik ve kendisi “filozofça" konuşmak, yani gerçeği dile getirmek istediklerini savunmuştu. Yer'in devinımsizliğinın yadsınması, o günlerde neredeyse bütünüyle kiliseye bağımlı olan resmi öğretimin temellerinde yer alan aristotelesçi dünya görüşleriyle çelişmekle kalmamakta, aynı zamanda Incil’in dünyanın başlangıcı konusunda sözcük anlamında yorumlanan bölümlerine de ters düşmekteydi. Galilei birçok yazısında, özellikle de Lorraine granddüşesi Marie -Christine'e 1615'te yazdığı bir mektupta, böyle bir yorumun bırakılması, konusu her şeyden önce din olan incil'in bilimin yerine konmaması gerektiğini gösterecekti.

161ö'da Kopernik'in kitabı Indeks'e alındı. Galilei'nin de derslerinde kopernikçi öğretiyi savunmasının yasaklandığı sanılmaktadır. Bununla birlikte'Dıalogo'nun yayımlandığı 1632'ye kadar tedirgin edilmedi; bu kitapta kardinal Bellarmin'in öğüdüne karşın, yalnızca varsayımdan söz etmeye yanaşmadı. Kitap Engizisyon’a verildi ve Galilei 1633’te mahkemeye çıkarıldı. Yirmi gün süren davada Galilei kendisini pek savunmadı; diz çökerek öğretisini yadsımak zorunda kaldı. Bir söylentiye göre doğrulurken ayağını yere vurmuş ve Eppur, si muovel (Ama gene de dünya dönüyor!) diye haykırmıştır. Mahkûm edildi. Floransa yakınlarında Arcetri’de bulunan villasına çekilip Engizisyon’ un gözetiminde yaşamasına izin verildi. 1634'te rahibe olan kızını kaybetti ve iki yıl sonra da kör oldu.

Galilei’nin çok sayıda küçük kitabı ile pek çok önemli mektup dışında, İtalyan edebiyatının baş yapıtı sayılan Saggiatore (1623) ile küçük bir kitap olan Sidereus Nuncius (1610) da anılmaya değer. Bunların ilkinde Galilei temel görüşlerini açıklar; İkincisinde de dürbün yardımıyla elde ettiği gökbilimle ilgili buluşlarını anlatır,

Kaynak: Büyük Larousse
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 20 Haziran 2016 02:58